Komunikaty prasowe

22 lipca 2020: Należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskop VLT wykonał pierwsze w historii zdjęcie młodej, podobnej do Słońca gwiazdy, której towarzyszą dwie olbrzymie egzoplanety. Zdjęcia systemów wieloplanetarnych są niesamowicie rzadkie, a do tej pory astronomowie nigdy nie obserwowali w taki bezpośredni sposób jednocześnie więcej niż jednej planety okrążającej gwiazdę podobną do Słońca. Obserwacje pomogą astronomom w zrozumieniu, jak formowały się i ewoluowały planety wokół naszego własnego Słońca.

30 czerwca 2020: Korzystając z należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskopu VLT, astronomowie odkryli absencję niestabilnej, masywnej gwiazdy w galaktyce karłowatej. Naukowcy sądzą, że może to wskazywać na to, iż gwiazda stała się mniej jasna i została częściowo przesłonięta przez pył. Alternatywnym wyjaśnieniem jest zapadnięcie się gwiazdy do czarnej dziury bez wybuchu supernowej. „Jeśli to prawda, byłaby to pierwsza bezpośrednia detekcja tego typu monstrualnej gwiazdy, kończącej życie w taki sposób” mówi Andrew Allan z Trinity, lider zespołu i doktorant w College Dublin w Irlandii.

1 czerwca 2020: Astronomowie używający teleskopów Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) odkryli olbrzymie plamy na powierzchni ekstremalnie gorących gwiazd schowanych w gromadach gwiazd. Gwiazdy te są nie tylko nękane przez plamy magnetyczne, ale niektóre z nich doświadczają także superrozbłysków – eksplozji energii kilka milionów razy bardziej energetycznych niż podobne wybuchy na Słońcu. Wyniki badań, opublikowane dzisiaj w „Nature Astronomy”, pomogą astronomom lepiej zrozumieć te zagadkowe gwiazdy i otworzą drzwi do rozwiązania innych nieuchwytnych tajemnic astronomii gwiazdowej.

20 maja 2020: Obserwacje wykonane przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT ujawniły oznaki narodzin systemu planetarnego. Wokół młodej gwiazdy AB Aurigae znajduje się gęsty dysk gazu i pyłu, w którym astronomowie dostrzegli wyraźną strukturę spiralną z „supłem”, wskazującą miejsce, w którym może formować się planeta. Obserwowana struktura może być pierwszym bezpośrednim dowodem na narodziny niemowlęcej planety.

6 maja 2020: Zespół astronomów z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) i innych instytucji odkrył czarną dziurę znajdującą się zaledwie 1000 lat świetlnych od Ziemi. Czarna dziura jest bliżej Układu Słonecznego niż jakakolwiek znana do tej pory. Tworzy układ potrójny widoczny gołym okiem. Naukowcy znaleźli dowód na istnienie niewidocznego obiektu, gdy śledzili dwie towarzyszące mu gwiazdy przy pomocy 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile. Mówią, że ten system może być zaledwie czubkiem góry lodowej i wiele podobnych czarnych dziur zostanie odnalezionych w przyszłości.

16 kwietnia 2020: Obserwacje wykonane należącym do ESO teleskopem VLT po raz pierwszy pokazały, że gwiazda krążąca po orbicie wokół supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej porusza się tak jak przewiduje ogólna teoria względności Einsteina. Jej orbita rysuje kształt podobny do rozety, a nie do elipsy przewidywanej przez newtonowską teorię grawitacji. Wynik długich badań był możliwy dzięki rosnącej precyzji pomiarów przez blisko 30 lat, które pozwoliły naukowcom na wyjaśnianie zagadek potwora czającego się w sercu naszej galaktyki.

11 marca 2020: Naukowcy korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT zaobserwowali ekstremalną planetę, na której przypuszczalnie padają żelazne deszcze. Po dziennej stronie ultragorącej, olbrzymiej egzoplanety temperatury osiągają ponad 2400 stopni Celsjusza, co wystarcza do wyparowania metali. Silne wiatry przenoszą opary żelaza na chłodniejszą nocną stronę, gdzie żelazo kondensuje do kropli.

5 marca 2020: Ostatnio wśród astronomów pojawiły się obawy związane z wpływem satelitów z megakonstelacji na badania naukowe. Aby lepiej zrozumieć efekt, jaki tego typu konstelacje mogą mieć na obserwacje astronomiczne, ESO zleciło badanie naukowe, skupiające się na obserwacjach teleskopami ESO w zakresie widzialnym i podczerwonym, a także dotyczące innych obserwatoriów. Opracowanie rozważa łącznie 18 reprezentatywnych konstelacji satelitów, będących w trakcie przygotowywania przez SpaceX, Amazon, OneWeb i inne firmy, razem ponad 26 tysięcy satelitów [1]. Wyniki zostały właśnie zaakceptowane do publikacji w „Astronomy & Astrophysics”.

14 lutego 2020: Przy pomocy należącego do ESO teleskopu VLT astronomowie uchwycili bezprecedensowe pociemnienie Betelgezy, czerwonego olbrzyma w konstelacji Oriona. Niesamowite nowe zdjęcia powierzchni gwiazdy pokazują nie tylko spadający blask czerwonego olbrzyma, ale także to, w jaki sposób zmienia się jego widoczny kształt.

5 lutego 2020: Astronomowie korzystający z obserwatorium Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym partnerem jest ESO, dostrzegli niezwykły obłok gazu, który jest efektem konfrontacji pomiędzy dwoma gwiazdami. Jedna z gwiazd urosła do tak wielkich rozmiarów, że pochłonęła drugą, która z kolei zbliżając się po spirali do swojej partnerki spowodowała odrzucenie jej zewnętrznych warstw.

15 stycznia 2020: Fosfor, który występuje w naszym DNA oraz w błonach komórkowych, jest kluczowym pierwiastkiem dla życia takiego, jakie znamy. Ale kwestia, w jaki sposób dotarł na wczesną Ziemię, pozostaje dość tajemnicza. Astronomowie prześledzili drogę fosforu od obszarów gwiazdotwórczych do komet, korzystając z połączonej mocy ALMA oraz należącego do Europejskiej Agencji Kosmicznej próbnika Rosetta. Wyniki badań pokazały po raz pierwszy, gdzie formują się molekuły zawierające fosfor, w jaki sposób ten pierwiastek jest przenoszony w kometach i w jaki sposób konkretna cząsteczka może odgrywać istotną rolę w narodzinach życia na naszej planecie.

19 grudnia 2019: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT zaobserwowali rezerwuary chłodnego gazu wokół niektórych z najwcześniejszych galaktyk we Wszechświecie. Ten gaz w halo galaktyk jest idealnym pożywieniem dla supermasywnych czarnych dziur w centrach galaktyk – obecnie widzimy sytuację jaka była ponad 12,5 miliard lat temu. Ta spiżarnia może być wyjaśnieniem, w jaki sposób kosmiczne potwory rosły tak szybko podczas okresu w historii Wszechświata znanego jako kosmiczny świt.

16 grudnia 2019: Bardzo Duży Teleskop (VLT), który należy do ESO, obserwował centralne rejony Drogi Mlecznej w spektakularnej rozdzielczości i odkrył nowe szczegóły na temat historii narodzin gwiazd w naszej galaktyce. Dzięki nowym obserwacjom, astronomowie znaleźli dowód na dramatyczne wydarzenie w życiu Drogi Mlecznej: okres formowania się gwiazd tak intensywny, że jego efektem było ponad 100 tysięcy wybuchów supernowych.

4 grudnia 2019: Naukowcy korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT po raz pierwszy uzyskali dowód na to istnienie dużej planety związanej z białym karłem. Planeta krąży wokół gorącego białego karła – pozostałości po gwieździe podobnej do Słońca. Orbita przebiega w bliskiej odległości od gwiazdy, powodując że atmosfera planety jest odzierana z niej i formuje dysk gazu wokół gwiazdy. Ten unikatowy system daje nam wgląd w to, jak w odległej przyszłości może wyglądać nasz własny Układ Słoneczny.

28 października 2019: Astronomowie używający należącego do ESO instrumentu SPHERE na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) odkryli, iż planetoida Hygiea może zostać sklasyfikowana jako planeta karłowata. Obiekt jest czwarty pod względem wielkości w pasie planetoid, po Ceres, Weście i Pallas. Po raz pierwszy udało się zaobserwować planetoidę Hygiea w wystarczająco wysokiej rozdzielczości, aby zbadać jej powierzchnię i ustalić kształt oraz rozmiar. Okazało się, że Hygiea jest sferyczna i potencjalnie może przejąć od Ceres pałeczkę najmniejszej planety karłowatej w Układzie Słonecznym.

23 października 2019: Po raz pierwszy wykryto w kosmosie świeżo utworzony ciężki pierwiastek stront, jako pozostałość po złączeniu się dwóch gwiazd neutronowych. Udało się to dzięki obserwacjom wykonanym przy pomocy należącego do ESO spektrografu X-shooter na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT). Wyniki badań opublikowano dzisiaj w „Nature”. Detekcja jest potwierdzeniem, że cięższe pierwiastki we Wszechświecie mogą formować się w zderzeniach gwiazd neutronowych, dokładając brakujący element w układance powstawania pierwiastków chemicznych.

4 października 2019: Astronomowie korzystający z ALMA uzyskali obraz w niesamowicie wysokiej rozdzielczości, przedstawiający dwa dyski, w których rosną młode gwiazdy, zasilane przez złożoną sieć włókien gazu i pyłu o kształcie precla. Obserwacje tego niesamowitego zjawiska rzucają światło na najwcześniejsze fazy życia gwiazd i pomagają astronomom w ustaleniu warunków, w jakich powstają gwiazdy podwójne.

26 września 2019: Astronomowie korzystający z należącego do ESO teleskopu VLT po raz pierwszy zaobserwowali, że szybki błysk radiowy przeszedł przez galaktyczne halo. Ta tajemnicza emisja kosmicznych fal radiowych trwała mniej niż milisekundę i przemieściła się prawie niezaburzona, co sugeruje, że halo ma zaskakująco małą gęstość i słabe pole magnetyczne. Daje to astronomom nową technikę możliwą do badania nieuchwytnych halo w innych galaktykach.

13 września 2019: Należący do ESO teleskop VISTA ukazał niezwykły obraz Wielkiego Obłoku Magellana, jednej z naszych najbliższych galaktycznych sąsiadek. Teleskop VISTA dokonuje przeglądu tej galaktyki i jej siostry zwanej Małym Obłokiem Magellana, a także ich otoczenia, w niesamowitych szczegółach. Przegląd ten pozwala astronomom na obserwowanie wielkiej liczby gwiazd otwierając nowe możliwości do badania ewolucji gwiazd, dynamiki galaktyk oraz gwiazd zmiennych.

7 sierpnia 2019: Kolorowe i delikatne, ten intrygujący zbiór obiektów znany jest jako Mgławica Mewa – nazwana tak od wyglądu przypominającego mewę w locie. Region ten składa się z pyłu, wodoru, heli i śladowych ilości cięższych pierwiastków, jest gorącym i energetycznym miejscem narodzin nowych gwiazd. Niezwykłe szczegóły uchwycone przez należący do ESO teleskop VST (VLT Survey Telescope) ukazują poszczególne obiekty astronomiczne tworzące tego niebiańskiego ptaka, a także drobniejsze szczegóły wewnątrz nich. VST to jeden z największych na świecie teleskopów do przeglądów nieba obserwujących w zakresie widzialnym.