Komunikaty prasowe

29 listopada 2023: W tym znaczącym odkryciu astronomowie znaleźli dysk wokół młodej gwiazdy w Wielkim Obłoku Magellana, galaktyce sąsiadującej z naszą. Po raz pierwszy w historii odkryto tego typu dysk poza naszą galaktyką, identyczny jak dyski, w których tworzą się planet w Drodze Mlecznej. Nowe obserwacje ukazują młodą masywną gwiazdę, która rośnie i akreuje materię ze swojego otoczenia oraz tworzy torujący dysk.. Detekcja została dokonana przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) w Chile, w której Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) jest partnerem.

19 października 2023: Międzynarodowy zespół badawczy dostrzegł odległy sygnał kosmicznego promieniowania radiowego trwający krócej niż milisekundę. Ten „szybki błysk radiowy” (ang. fast radio burst, w skrócie FRB) jest najdalszym wykrytym do tej pory. Jego źródło zostało ustalone przez Bardzo Duży Teleskop (VLT) należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Okazała się że jest w galaktyce tak odległej, że jej światło potrzebuje ośmiu miliardów lat, aby do nas dotrzeć. Ten szybki błysk radiowy jest także jednym z najbardziej energetycznych spośród kiedykolwiek zaobserwowanych – w małym ułamku sekundy uwolnił energię odpowiadającą całkowitej emisji od Słońca przez ponad 30 lat.

6 września 2023: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) astronomowie wykryli pole magnetyczne galaktyki tak odległej, że światło od niej biegnie do nas ponad 11 miliardów lat: widzimy ją w stadium, gdy Wszechświat miał zaledwie 2,5 miliarda lat. Uzyskany wynik daje naukowcom istotne wskazówki na temat powstawania pól magnetycznych w galaktykach takich jak nasza własna Droga Mleczna.

30 sierpnia 2023: Dzięki dużej kampanii obserwacyjnej, w którą zaangażowano 12 teleskopów naziemnych i kosmicznych, w tym trzy instrumenty Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), astronomowie przeanalizowali dziwne zachowanie pulsara, superszybko wirującej martwej gwiazdy. Wiadomo, iż ten tajemniczy obiekt niemal ciągle przełącza się pomiędzy dwoma modami jasności. Do tej pory pozostawało to zagadką. Ale teraz astronomowie odkryli, że za dziwne zachowanie odpowiedzialne są nagłe wyrzuty materii z pulsara w bardzo krótkich okresach.

24 sierpnia 2023: Korzystając Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), z należącego do ESO, astronomowie zaobserwowali dużą ciemną plamę w atmosferze Neptuna. Nieoczekiwanie przylega do niej mniejsza jasna plama. Jest to pierwszy raz, gdy udało się zaobserwować ciemną plamę na tej planecie prowadząc obserwacje teleskopem naziemnym. Tego rodzaju tymczasowe struktury na tle niebieskiego tła atmosfery Neptuna są zagadką dla astronomów, a nowe wyniki dostarczą kolejnych wskazówek odnośnie ich natury i pochodzenia.

17 sierpnia 2023: Magnetary to najsilniejsze magnesy we Wszechświecie. Te supergęste, martwe gwiazdy, z ultrasilnymi polami magnetycznymi znajdują się w różnych miejscach w naszej galaktyce, ale astronomowie nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób obiekty te powstają. Teraz dzięki wielu teleskopom z całego świata, w tym urządzeniom Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), badacze odkryli gwiazdę, która przypuszczalnie stanie się magnetarem. Oznacza to odkrycie obiektów astronomicznych nowego typu – masywnych magnetycznych gwiazd helowych – i rzuca światło na pochodzenie magnetarów

25 lipca 2023: Nowy, spektakularny obraz opublikowany dzisiaj przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) daje nam wskazówki, w jaki sposób mogły powstać planety o masach Jowisza. Dzięki Bardzo Dużemu Teleskopowi (VLT) oraz Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), naukowcy wykryli wielkie skupiska pyłu w pobliżu młodej gwiazdy, które mogą zapaść się, tworząc olbrzymie planety.

19 lipca 2023: Przy pomocy Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) astronomowie znaleźli potencjalną „siostrę” planety krążącej wokół odległej gwiazdy. Zespół naukowy wykrył chmurę szczątków, które mogą współdzielić tę samą orbitę, co planeta. Badacze sądzą, że mogą to być cegiełki do formowania się nowej planety, albo pozostałości po już uformowanym globie. Jeśli zostanie to potwierdzone, odkrycie będzie najsilniejszym jak dotąd dowodem, że dwie egzoplanet mogą wspólnie dzielić jedną orbitę.

11 lipca 2023: Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe, to rewolucyjny teleskop naziemny, który będzie mieć 39-metrowe zwierciadło główne i stanie się największym teleskopem na świecie w zakresie widzialnym i podczerwonym: największym okiem świata na niebo. Budowa tego skomplikowanego technicznie przedsięwzięcia postępuje w dobrym tempie. Aktualnie ELT przekroczył 50% zaawansowania budowy.

27 czerwca 2023: Ten pomarańczowy i czerwony obłok, fragment mgławicy Sh2-284, pokazany jest w spektakularnych szczegółach dzięki danym z VLT Survey Telescope, znajdującego się w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO). Mgławica roi się od młodych gwiazd, gdyż gaz i pył w jej wnętrzu gromadzą się razem, aby uformować nowe słońca. Gdy spojrzy się na tę chmurę w całości, można dostrzec twarz kota uśmiechającego się z nieba.

16 maja 2023: Działanie zaczęła sieć BlackGEM, składająca się z trzech nowych teleskopów zlokalizowanych w Obserwatorium La Silla, należącym do ESO. Teleskopy będą skanować niebo południowe, aby wytropić kosmiczne zdarzenia, które wytwarzają fale grawitacyjne, takie jak łączenie się gwiazd neutronowych i czarnych dziur.

11 maja 2023: Przy pomocy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) astronomowie utworzyli wielki atlas w podczerwieni dla pięciu pobliskich gwiezdnych żłobków, łącząc razem ponad milion zdjęć. Te wielkie mozaiki zdjęć ukazują młode gwiazdy w trakcie ich powstawania, osadzone w grubych obłokach pyłu. Dzięki wspomnianym obserwacjom, astronomowie mają unikalne narzędzie do rozszyfrowania skomplikowanej zagadki gwiezdnych narodzin.

3 maja 2023: Korzystając z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), naukowcy po raz pierwszy odkryli ślady pozostawione przez eksplozje pierwszych gwiazd we Wszechświecie. Udało się wykryć trzy odległe obłoki gazu, których skład chemiczny pasuje do tego, czego spodziewamy się jako efekty pierwszych gwiezdnych wybuchów. Odkrycie prowadzi nas o krok bliżej do zrozumienia natury pierwszych gwiazd, które powstały po Wielkich Wybuchu.

26 kwietnia 2023: Po raz pierwszy astronomowie zaobserwowali na tym samym zdjęciu cień czarnej dziury w centrum galaktyki Messier 87 (M87) i potężny dżet wyrzucany przez nią. Obserwacje wykonano w 2018 roku teleskopami Global Millimetre VLBI Array (GMVA), Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w którym ESO jest partnerem, oraz Greenland Telescope (GLT). Dzięki nowemu obrazowi, naukowcy mogą lepiej zrozumieć, w jaki sposób czarne dziury mogą wystrzeliwać tak energetyczne dżety.

29 marca 2023: Korzystając z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), w której ESO jest partnerem, astronomowie odkryli wielki rezerwuar gorącego gazu w nadal powstającej gromadzie galaktyk wokół Galaktyki Sieci Pajęczej (Spiderweb). To najodleglejsza jak dotąd detekcja tak gorącego gazu. Gromady galaktyk to jednej z największych znanych obiektów we Wszechświecie, a wyniki opublikowane dzisiaj w „Nature” pokazują jak wcześnie takie struktury zaczęły powstawać.

21 marca 2023: Przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do ESO, dwa zespoły astronomów obserwowały skutki kolizji amerykańskiej sondy kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) z asteroidą Dimorphos. Kontrolowany impakt był testem obrony planetarnej, ale dał także astronomom unikalną szansę na dowiedzenie się więcej o budowie planetoidy, na podstawie wyrzuconej materii.

8 marca 2023: Korzystając z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), astronomowie wykryli gazową wodę w dysku, w którym powstają planety wokół gwiazdy V883 Orionis. Niesie ona chemiczną sygnaturę, które wyjaśnia podróż wody z gazowych obłoków gwiazdotwórczych do planet i wspiera koncepcję, że woda na Ziemi jest starsza nawet od naszego Słońca.

4 stycznia 2023: Na nowym zdjęciu w podczerwieni, za słabą pomarańczową poświatą mgławicy Sh2-54 widać miriady gwiazd. Ten wspaniały gwiezdny żłobek, znajdujący się w gwiazdozbiorze Węża, został sfotografowany ze wszystkimi szczegółami przy pomocy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA), który pracuje w należącym do ESO Obserwatorium Paranal in Chile.

30 listopada 2022: Wcześniej w tym roku został zgłoszony alert dotyczący nietypowego źródła w zakresie widzialnym, wykrytego przez teleskop do przeglądu nieba. Należący do ESO, Bardzo Duży Teleskop (VLT), został razem z innymi teleskopami szybko ustawiony w kierunku źródła: supermasywnej czarnej dziury w odległej galaktyce, która pochłonęła gwiazdę, wystrzeliwując resztki w formie dżetu. VLT ustalił, że mamy do czynienia z najdalszym przykładem tego rodzaju zdarzenia, spośród dotąd zaobserwowanych. Ponieważ dżet jest skierowany prawie dokładnie w naszą stronę, jest to także pierwszy raz, gdy odkryto go w zakresie widzialnym, dając w ten sposób nową metodę wykrywania tych ekstremalnych wydarzeń.

10 listopada 2022: Przez 60 lat Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwiało naukowcom z całego świata na odkrywanie sekretów kosmosu. Dla uczczenia tej rocznicy przedstawiamy spektakularne zdjęcie gwiezdnej fabryki (Mgławica Stożek), uzyskane przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT).