Komunikat prasowy

Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) jest w połowie gotowy

11 lipca 2023

Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe, to rewolucyjny teleskop naziemny, który będzie mieć 39-metrowe zwierciadło główne i stanie się największym teleskopem na świecie w zakresie widzialnym i podczerwonym: największym okiem świata na niebo. Budowa tego skomplikowanego technicznie przedsięwzięcia postępuje w dobrym tempie. Aktualnie ELT przekroczył 50% zaawansowania budowy.

Teleskop znajduje się na szczycie Cerro Armazones na chilijskiej pustyni Atakama, gdzie inżynierowie i pracownicy budowlani w zawrotnym tempie montują obecnie strukturę kopuły teleskopu. Stalowa struktura zmienia się z każdym dniem w widoczny sposób i wkrótce przybierze znajomy okrągły kształt, typowy dla kopuł teleskopów.

Zwierciadła teleskopy i inne jego elementy są budowane przez firmy w Europie, gdzie prace również postępują dobrze. ELT będzie mieć pionierski pięciozwierciadlany projekt optyczny, który obejmuje gigantyczne lustro główna (M1) złożone z 798 sześciokątnych segmentów. Jak dotąd wyprodukowano ponad 50% półfabrykatów i podpór dla tych segmentów, natomiast M2 i M3 są odlane i znajdują się w procesie szlifowania. W przypadku M4, adaptacyjnego, elastycznego zwierciadła, które będzie dostosowywać swój kształt tysiące razy na sekundę, aby korygować zaburzenia spowodowane turbulencjami powietrza, postęp jest szczególnie imponujący: wszystkie jego sześć cienkich płatów jest w pełni ukończonych i są obecnie integrowane ze strukturą. Co więcej, wszystkie sześć źródeł laserowych, które są kolejnym kluczowym komponentem systemu optyki adaptacyjnej ELT, zostało wyprodukowanych i dostarczonych do ESO do testowania.

Wszystkie pozostałe systemy potrzebne do skompletowania ELT, w tym system sterowania i wyposażenie niezbędne do złożenia i przetestowania teleskopu, także są w znacznym zaawansowaniu projektowania albo w produkcji. Co więcej, wszystkie cztery pierwsze instrumenty naukowe, w które ELT będzie wyposażony, znajdują się w końcowej fazie projektowania, a niektóre z nich przechodzą do fazy produkcji. Na dodatek, większość infrastruktury wspierającej dla ELT jest już na miejscu, na lub w pobliżu Cerro Armazones. Na przykład, budynki techniczne, które oprócz innych funkcji będą wykorzystywane do przechowywania i napylania warstw poszczególnych zwierciadeł ELT, są już w pełni zbudowane i wyposażone, a elektrownia fotowoltaiczna dostarczająca energię odnawialną dla infrastruktury ELT zaczęła działać w ubiegłym roku.

Budowa ELT zaczęła się dziewięć lat temu specjalnym wydarzeniem. Wierzchołek Cerro Armazones został wypłaszczony w 2014 roku, aby uzyskać przestrzeń dla ogromnego teleskopu.

Ocenia się, że ukończenie pozostałych 50% projektu będzie znacznie szybsze niż budowanie pierwszej połowy ELT. Pierwsza połowa projektu obejmowała długi i skrupulatny proces finalizowania projektu znacznej większości komponentów, które zostaną wyprodukowane dla ELT. Co więcej, niektóre z elementów, takie jak segment zwierciadła i wspierające je elementy i czujniki, wymagały dokładnego prototypowania i intensywnego testowania zanim zaczęły byś masowo produkowane. Na dodatek pandemia COIVD-19 wpłynęła na budowę, gdyż miejsce było zamknięte na kilka miesięcy i produkcja wielu komponentów teleskopu odnotowała opóźnienia. Obecnie procesy produkcyjne są w pełni przywrócone i usprawnione. Przewiduje się, że dokończenie pozostałej polowy ELT zajmie jedynie pięć lat. Niemniej jednak budowanie tak dużego i skomplikowanego teleskopu, jak ELT, nie jest wolne od ryzyka, dopóki nie zostanie ukończone i teleskop nie zacznie działać.

Dyrektor Generalny ESO, Xavier Barcons, mówi: „ELT jest największym naziemnym teleskopem optycznym i bliskiej podczerwieni następnej generacji. Również jego budowa jest najbardziej zaawansowana. Osiągnięcie 50% ukończenia to nie lada wyczyn, biorąc pod uwagę wyzwania nieodłącznie związane z wielkimi, złożonymi projektami. Było to możliwe tylko dzięki zaangażowaniu wszystkich w ESO, nieustannemu wsparciu Krajów Członkowskich ESO oraz zaangażowaniu naszych partnerów w przemyśle i konsorcjach instrumentów. Jestem niezwykle dumny, że ELT osiągnął ten kamień milowy.

ELT, który według planów ma ma zacząć obserwacje naukowe w 2028 roku, zajmie się takimi pytaniami w astronomii, jak: Czy jest jesteśmy samo we Wszechświecie? Czy prawa fizyki są uniwersalne? Jak powstały pierwsze gwiazdy i galaktyki? Radykalnie zmieni to, co wiemy o naszym Wszechświecie i zmusi do ponownego przemyślenia naszego miejsca w kosmosie.

Uwagi

Procent ukończenia ELT oszacowano na podstawie „wartości wypracowanej”, metryki stosowanej w zarządzania projektami do oceny postępów w projekcie, która bierze pod uwagę harmonogram i koszty. Aktualnie ELT realizuje plan projektu w 50%.

Więcej informacji

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwia naukowcom z całego świata na odkrywanie tajemnic Wszechświata z korzyścią dla nas wszystkich. Projektujemy, budujemy i zarządzamy światowej klasy obserwatoriami naziemnymi – których astronomowie używają do odpowiadania na ciekawe pytania i szerzenia fascynacji astronomią – a także promujemy międzynarodową współpracę w astronomii. Ustanowione w 1962 roku jako organizacja międzynarodowa, ESO jest wspierane przez 16 krajów członkowskich (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy), a także Chile jako kraj gospodarz, oraz Australię jako strategicznego partnera. Siedziba ESO, a także jego centrum popularyzacji nauki i planetarium (ESO Supernova) znajdują się w pobliżu Monachium w Niemczech, natomiast chilijska pustynia Atakama – niesamowite miejsce z wyjątkowymi warunkami do obserwacji nieba – jest domem dla naszych teleskopów. ESO zarządza trzema lokalizacjami obserwacyjnymi w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope – Bardzo Duży Teleskop) oraz dwa teleskopy do przeglądów nieba. VISTA pracuje w podczerwieni, VLT Survey Telescope w zakresie widzialnym. W Paranal ESO zarządza także południowym obserwatorium CTA (Cherenkov Telescope Array South) – największym na świecie i najbardziej czułym obserwatorium promieniowania gamma. Wspólnie z międzynarodowymi partnerami ESO zarządza także radioteleskopami APEX i ALMA, które są instrumentami do obserwacji nieba w zakresach milimetrowym i submilimetrowym. Na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, budujemy „największe oko świata na niebo”, czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope, ELT). Nasza działalność w Chile jest zarządzania z biur ESO w Santiago, gdzie współpracujemy też z chilijskimi partnerami.

Linki

Kontakt

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
Tel. kom.: +49 151 241 664 00
E-mail: press@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso2310

O komunikacie

Komunikat nr:eso2310pl
Nazwa:Extremely Large Telescope
Typ:Unspecified : Technology : Observatory
Facility:Extremely Large Telescope

Zdjęcia

Standing tall, and appearing in shape much like the ruins of the Roman colosseum, the ELT dominates the centre of this image. Its concrete circular base is topped by a criss-crossed network of steel beams. The image is taken at night time and behind the ELT dome, which is still under construction, the sky is alive with stars. The horizon has a red hue to it, while greens and blues dance above. Over to the right of the dazzling sky, the bright white of the Milky Way is streaking across the sky. A tall crane is also present over on the right hand side of the image, while another is peeking out from the bottom left.
Night view of the ELT under construction atop Cerro Armazones
Po angielsku
This aerial photograph shows the construction site of the Extremely Large Telescope, ELT, kissed by golden sunlight. The circular structure is made up of steel beams criss-crossing each other, all of which are sat on top of the concrete base. One gets a sense of how big the ELT structure is when comparing it to a white car, parked just left of centre at the left of the image — it is tiny compared to this colossal structure. In the bottom right small ant-like creatures are strolling about — these are the construction workers, dwarfed by the sheer scale of the ELT. Large cranes and other construction equipment are strewn around the outer edges of the structure. Off into the distance behind the construction site the brown, empty landscape with hills and smooth mountains of the Atacama desert stretches out.
Drone shot of the ELT under construction at Cerro Armazones
Po angielsku
This aerial photograph, taken soaring above the ground using a drone, shows the construction site of the Extremely Large Telescope, ELT. The site is basking in golden sunlight that is creeping in from this side of the image. The circular structure of the telescope is almost directly below the camera and is made up of steel beams, criss-crossing each other. At the centre of the circle a white crane stands tall, pointing off to the left side of the image. One gets a sense of how big the ELT structure is when comparing it to a white car, parked just left of centre at the top of the image — it is tiny compared to this colossal structure. Along the left hand side a brown dirt road winds around the building.
The ELT under construction, as seen from above
Po angielsku

Filmy

50% mark reached! | ELT updates
50% mark reached! | ELT updates
Po angielsku