Komunikat prasowy

Teleskop VLT z ESO obserwuje przyspieszenie `Oumuamua

Nowe wyniki wskazują, że międzygwiezdny podróżnik `Oumuamua jest kometą

27 czerwca 2018

`Oumuamua, pierwszy odkryty międzygwiazdowy obiekt w Układzie Słonecznym, oddala się od Słońca szybciej niż się spodziewano. To anomalne zachowanie zostało wykryte przez ogólnoświatowy projekt astronomiczny obejmujący m.in. należący do ESO teleskop VLT w Chile. Nowe wyniki sugerują, że `Oumuamua jest raczej międzygwiazdową kometą, a nie planetoidą. Wyniki ukażą się w czasopiśmie “Nature”.

`Oumuamua — pierwszy międzygwiazdowy obiekt odkryty w Układzie Słonecznym — jest celem intensywnych badać od momentu odkrycia w październiku 2017 r. [1]. Teraz, dzięki połączeniu danych z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) oraz z innych obserwatoriów, międzynarodowy zespół astronomów ustalił, że obiekt porusza się szybciej niż przewidywano. Zmierzony wzrost prędkości jest nie wielki i `Oumuamua nadal stopniowo zwalnia ze względu na przyciąganie grawitacyjne Słońca — ale nie z tak szybkim tempem jak przewiduje mechanika nieba.

Zespół, którym kierował Marco Micheli (Europejska Agencja Kosmiczna), przeanalizował kilka scenariuszy wyjaśniających szybszą od przewidywań prędkość tego nietypowego międzygwiezdnego gościa. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnienie, jest wypływ materii z powierzchni `Oumuamua na skutek ogrzewania słonecznego – zachowanie to znane jest jako odgazowywanie [2]. Ciąg od wyrzucanego w ten sposób materiału może dostarczać niewielkiego, ale stałego oddziaływania, które wysyła `Oumuamua szybciej niż przewidywano w trakcie jej ucieczki z Układu Słonecznego – w dniu 1 lipca 2018 r. obiekt porusza się z prędkością prawie 114 000 km/h.

Tego typu odgazowywanie jest zachowaniem typowym dla komet i zaprzecza wcześniejszemu sklasyfikowaniu `Oumuamua jakie międzygwiezdnej planetoidy. „Sądzimy, że to niewielka, dziwna kometa” skomentował Marco Micheli. “W danych widzimy, że jej przyspieszenie jest tym mniejsze im dalej od Słońca się znajduje, co jest typowe dla komet.”

Gdy komety są ogrzewane przez Słońce, zazwyczaj wyrzucają gaz i pył, które formują wokół nich obłok materii zwany komą, a także charakterystyczny warkocz. Jednak zespół badawczy nie był w stanie wykryć żadnego wizualnego dowodu na odgazowywanie.

“Nie widzimy pyłu, komy, ani warkocza, co jest nietypowe” wyjaśnia współautorka Karen Meech z University of Hawaii (USA). Meech kierowała zespołem, który odkrył własności `Oumuamua w 2017 r. “Przypuszczamy, że ‘Oumuamua może wyrzucać niezwykle duże, grube ziarna pyłu.”

Zespół spekuluje o możliwości erozji małych ziaren pyłu, zdobiących powierzchnie większości komet, podczas wędrówki `Oumuamua w przestrzeni międzygwiazdowej – pozostały jedynie duże ziarna pyłu. Chmura takich większych cząstek nie byłaby wystarczająco jasna, aby ją wykryć, co by mogło wyjaśniać nieoczekiwane zmiany w prędkości ‘Oumuamua.

Hipotetyczne odgazowywanie `Oumuamua nie tylko jest nierozwiązaną zagadką, ale może mieć wpływ na ustalenie jej międzygwiazdowego pochodzenia. Badacze wykonali nowe obserwacje `Oumuamua, aby dokładnie określić trajektorię, która pozwoliłaby prześledzić wstecznie trasę do  macierzystego systemu gwiazdowego. Nowe wyniki oznaczają, że takie ustalenie takiej informacji będzie znacznie większym wyzwaniem.

„Prawdziwa natura tego enigmatycznego międzygwiezdnego podróżnika może pozostać tajemnicą” podsumował członek zespołu Olivier Hainaut, astronom z ESO. „Ostatnio wykryty wzrost prędkości `Oumuamua utrudnia prześledzenie trajektorii, jaką pokonała ze swojego pozasłonecznego domu”.

Uwagi

[1] `Oumuamua została odkryta przy pomocy teleskopu Pan-STARRS w Haleakala Observatory na Hawajach. Jej nazwa oznacza „zwiadowcę” w języku hawajskim i oddaje naturę pierwszego znanego obiektu pochodzenia międzygwiazdowego, który wleciał do Układu Słonecznego. Oryginalne obserwacje wskazywały, że mamy do czynienia z niewielkim, wydłużonym obiektem o barwie podobne do tej, jaką mają komety.

[2] Naukowcy przetestowali kilka hipotez, aby wyjaśnić nieoczekiwaną zmianę prędkości. Analizowano ciśnienie promieniowania słonecznego, efekt Jarkowskiego, efekty podobne do tarcia, które mogłyby wyjaśnić obserwacje. Sprawdzono także czy wzrost prędkości mógł zostać spowodowany chwilowym wydarzeniem (np. zderzeniem), `Oumuamua jako obiektu podwójnego lub `Oumuamua jako obiektu o polu magnetycznym. Odrzucono także mało prawdopodobną teorię, że `Oumuamua może być statkiem międzygwiazdowym, bowiem łagodny i ciągły wzrost prędkości nie jest typowy dla silników, a z kolei koziołkowanie obiektu we wszystkich trzech osiach przemawia przeciwko sztucznemu pochodzeniu.

Więcej informacji

Praca zespołu badawczego została zaprezentowana w artykule naukowym pt. “Non-gravitational acceleration in the trajectory of 1I/2017 U1 (`Oumuamua)”, który ukaże się 27 czerwca 2018 r. w czasopiśmie Nature.

Skład międzynarodowej grupy badawczej: Marco Micheli (Europejska Agencja Kosmiczna oraz INAF, Włochy), Davide Farnocchia (NASA Jet Propulsion Laboratory, USA), Karen J. Meech (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Marc W. Buie (Southwest Research Institute, USA), Olivier R. Hainaut (Europejskie Obserwatorium Południowe, Niemcy), Dina Prialnik (Tel Aviv University School of Geosciences, Izrael), Harold A. Weaver (Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory, USA), Paul W. Chodas (NASA Jet Propulsion Laboratory, USA), Jan T. Kleyna (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Robert Weryk (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Richard J. Wainscoat (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Harald Ebeling (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Jacqueline V. Keane (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Kenneth C. Chambers (University of Hawaii Institute for Astronomy, USA), Detlef Koschny (Europejska Agencja Kosmiczna, European Space Research and Technology Centre, & Technical University of Munich, Niemcy) oraz Anastassios E. Petropoulos (NASA Jet Propulsion Laboratory, USA).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 15 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia VLT
• Publikacja naukowa
• Komunikat prasowy na temat odkrycia `Oumuamua
• Komunikat prasowy ESA/Hubble

Kontakt

Olivier Hainaut
European Southern Observatory
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6752
E-mail: ohainaut@eso.org

Marco Micheli
Space Situational Awareness Near-Earth Object Coordination Centre, European Space Agency
Frascati, Italy
Tel.: +39 06 941 80365
E-mail: marco.micheli@esa.int

Karen Meech
Institute for Astronomy, University of Hawaii
Honolulu, USA
Tel. kom.: +1 720 231 7048
E-mail: meech@IfA.Hawaii.Edu

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: pio@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1820