Komunikat prasowy

Blask z mroku

31 stycznia 2018

Na tym spektakularnym obrazie szerokiego pola wije się ciemny obłok kosmicznego pyłu, rozświetlony przez błyszczące światło nowych gwiazd. Gęsty obłok jest obszarem gwiazdotwórczym o nazwie Lupus 3, w którym oślepiającą gorące gwiazdy rodzą się z zapadających się mas gazu i pyłu. Zdjęcie opracowano z fotografii wykonanych teleskopem VLT Survey Telescope (VST) i 2,2-metrowym teleskopem MPG/ESO. Jest najbardziej szczegółowym obrazem tego obszaru na niebie.

Obszar gwiazdotwórczy Lupus 3 znajduje się w konstelacji Skorpiona, w odległości zaledwie 600 lat świetlnych od Ziemi. Jest częścią większego kompleksu zwanego Obłokami Wilka, który wziął nazwę od sąsiedniego gwiazdozbioru Wilka. Obłoki przypominają dym kłębiący się na tle milionów gwiazd, ale w rzeczywistości chmury te są mgławicą ciemną.

Mgławice to wielkie obszary gazu i pyłu rozciągnięte pomiędzy gwiazdami, czasami nawet na ponad setki lat świetlnych. O ile wiele z mgławic jest w spektakularny sposób rozświetlanych przez intensywne promieniowanie od gorących gwiazd, to mgławice ciemne przesłaniają światło obiektów niebieskich znajdujących się wewnątrz nich. Znane są także jako mgławice absorpcyjne, ponieważ są zbudowane z zimnych, gęstych cząstek pyłu, które absorbują i rozpraszają światło przechodzące przez obłok.

Słynne ciemna mgławice to np. Worek Węgla i Wielka Szczelina, które są wystarczająco duże, aby zobaczyć je gołym okiem jako mocna czerń na tle jasnej Drogi Mlecznej.

Lupus 3 ma nieregularny kształt, wyglądający jak zniekształcony wąż na niebie. Na zaprezentowanym zdjęciu jest to region kontrastów, z grubymi ciemnymi smugami na tle światła od jasnych, niebieskich gwiazd w centrum. Podobnie jak większość ciemnych mgławic, Lupus 3 jest aktywnym obszarem obszarem formowania gwiazd, złożonym głównie z protogwiazd i bardzo młodych gwiazd. Pobliskie zaburzenia mogą spowodować, że gęstsze fragmenty mgławic ulegają wpływowi grawitacji, stając się gorące i zwiększając ciśnienie. W końcu w ekstremalnych warunkach w sercu zapadającego się obłoki rodzi się protogwiazda.

Dwie jasne gwiazdy w centrum fotografii przeszły wspomniany proces. Na początku ich życia promieniowanie, które emitowały, była mocno blokowane przez grubą zasłonę macierzystej mgławicy i widoczne jedynie przez teleskopy w zakresie podczerwonym lub na falach radiowych. Ale gdy gwiazdy stały się gorętsze i jaśniejsze, ich intensywne promieniowanie i silne wiatry gwiazdowe rozwiały gaz i pył z otaczającego obszaru, pozwalając na wspaniałe wyłonienie się jasnego blasku z ciemności swojego gwiezdnego żłobka.

Zrozumienie mgławic jest krytyczne dla zrozumienia procesów powstawania gwiazd — sądzi się, że Słońce uformowało się w obszarze gwiazdotwórcznym bardzo podobnym do Lupus 3, ponad cztery miliardy lat temu. Jako jeden z najbliższych gwiezdnych żłóbków, Lupus 3 był przedmiotem wielu badań, np. w 2013 roku 2,2-metrowy teleskop MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile wykonał mniejsze zdjęcie tych ciemnych kolumn i jasnych gwiazd (eso1303).

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia VLT Survey Telescope
• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1804