Komunikat prasowy

Ukryte tajemnice obłoków Oriona

Teleskop VISTA ukazał najbardziej szczegółowy widok obłoku molekularnego Orion A w bliskiej podczerwieni

4 stycznia 2017

Nowe, spektakularne zdjęcie jest jedną z największych składanek fotografii obłoku molekularnego Orion A, najbliższej znanej, masywnej fabryki gwiazd, położonej około 1450 lat świetlnych od Ziemi. Zostało wykonane przy pomocy teleskopu VISTA do przeglądów w podczerwieni w Obserwatorium Paranal w północnym Chile. Zdjęcie ukazuje wiele młodych gwiazd i innych obiektów zwykle schowanych głęboko we wnętrzach pyłowych obłoków.

Nowe zdjęcie z przeglądu VISION (VIenna Survey In Orion) jest składanką obrazów uzyskanych w zakresie widma zwanym bliską podczerwienią [1], przy pomocy teleskopu do przeglądów nieba VISTA w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w Chile. Pokrywa cały obłok molekularny Orion A, jeden z dwóch gigantycznych obszarów w kompleksie obłoków molekularnych w Orionie (OMC – Orion molecular cloud complex). Orion A rozciąga się na około osiem stopni na południe od fragmentu konstelacji Oriona zwanej mieczem [2].

VISTA jest największym teleskopem dedykowanym przeglądom nieba i ma wielkie pole widzenia pokryte bardzo czułymi detektorami podczerwieni, co czyni instrument idealnym do uzyskiwania głębokich, dobrej jakości obrazów w podczerwieni, potrzebnych do przeprowadzenia tego ambitnego przeglądu nieba.

Przegląd VISION dał efekt w postaci katalogu zawierające prawie 800 000 indywidualnie zidentyfikowanych gwiazd, młodych obiektów gwiazdowych i odległych galaktyk. Ma lepszą głębokość i pokrycie niż jakikolwiek inny przegląd tego obszaru nieba wykonany do tej pory [3].

VISTA może obserwować światło, którego nie dostrzega ludzkie oko, pozwalając astronomom na identyfikowanie wielu obiektów zazwyczaj ukrytych przed nami w gwiezdnym mateczniku. Bardzo młode gwiazdy nie są widoczne na zdjęciach w świetle widzialnym, ujawniają się tylko, gdy obserwuje się je na dłuższych falach podczerwonych, na których otaczający młode gwiazdy pył jest bardziej przezroczysty.

Nowe zdjęcie to kolejny krok w stronę uzyskania kompletnego obrazu procesów gwiazdotwórczych w obłoku Orion A, zarówno dla gwiazd małomasywnych, jak i masywnych. Najbardziej spektakularne obiekty w słynnej Mgławicy w Orionie, zwanej także Messier 42 [4], są widoczne po lewej stronie zdjęcie. Obszar ten tworzy fragment miecza znanej, jasnej konstelacji Oriona. Katalog VISTA obejmuje zarówno znane obiekty, jak i nowo odkryte. Dotyczy to pięciu nowych potencjalnych młodych obiektów gwiazdowych i dziesięciu potencjalnych gromad galaktyk.

W innym miejscu na zdjęciu możemy spojrzeć w ciemne obłoki molekularne kompleksu Orion A i dostrzec wiele ukrytych "skarbów", w tym dyski materii, z których mogą narodzić się nowe gwiazd (dyski przedgwiazdowe), mgławice związane z nowo narodzonymi gwiazdami (obiekty Herbiga-Haro), mniejsze gromady gwiazd, a nawet gromady galaktyk leżące daleko poza Drogą Mleczną. Przegląd VISION pozwala na systematyczne badania najwcześniejszych faz ewolucyjnych młodych gwiazd wewnątrz pobliskich obłoków molekularnych.

Imponująco szczegółowy obraz obłoku Oriona A będzie stanowić nowy obserwacyjny fundament dla przyszłych badań nad powstawaniem gwiazd i gromad i po raz kolejny pokazuje moc teleskopu VISTA do obrazowania w bliskiej podczerwieni dużych obszarów nieba: szybko i głęboko [5].

Uwagi

[1] Przegląd VISION pokrywa około 18,3 stopnia kwadratowego ze skalą około jednej trzeciej sekundy łuku na piksel.

[2] Innym olbrzymim obłokiem molekularnym w Obłoku Molekularnym Oriona jest Orion B, który znajduje się na wschód od Pasa Oriona.

[3] Kompletny przegląd VISION obejmuje jeszcze większy obszar niż pokazany na zdjęciu. Łącznie jest to 39 578 x 23 069 pikseli.

[4] Mgławica w Orionie została po raz pierwszy opisana na początku XVII wieku, aczkolwiek ustalenie odkrywcy jest niepewne. Francuski łowca komet Messier wykonał w połowie XVIII wieku dokładny szkic głównych cech obiektu i nadał mu numer 42 w swoim słynnym katalogu. Nadał także numer 43 mniejszemu obszarowi na północ od głównej części mgławicy. Później William Herschel rozważał, że mgławica może być „chaotycznym materiałem na przyszłe słońca”, a od tamtej pory astronomowie odkryli, że mgła jest w rzeczywistości gazem świecącym w ostrym ultrafioletowym świetle od młodych, gorących gwiazd, które niedawno tam się uformowały.

[5] Kontynuacją udanego przeglądu VISION będzie nowy, większy, publiczny przegląd innych obszarów gwiazdotwórczych przy pomocy VISTA, nazwany VISIONS, który wystartuje w kwietniu 2017 r.

Więcej informacji

Wyniki badań przedstawiono w artykule pt. „VISION - Vienna survey in Orion I. VISTA Orion A Survey”, S. Meingast et al., opublikowanym w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Skład Zespołu badawczego: Stefan Meingast (University of Vienna, Wiedeń, Austria), João Alves (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Diego Mardones (Universidad de Chile, Santiago, Chile) , Paula Teixeira (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Marco Lombardi (University of Milan, Mediolan, Włochy), Josefa Großschedl (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Joana Ascenso (CENTRA, Universidade de Lisboa, Lizbona, Portugalia; Universidade do Porto, Porto, Portugalia), Herve Bouy (Centro de Astrobiología, Madryt, Hiszpania), Jan Forbrich (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Alyssa Goodman (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Cambridge MA, USA), Alvaro Hacar (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Birgit Hasenberger (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Jouni Kainulainen (Max-Planck-Institute for Astronomy, Heidelberg, Niemcy), Karolina Kubiak (University of Vienna, Wiedeń, Austria), Charles Lada (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Cambridge, USA), Elizabeth Lada (University of Florida, Gainesville, USA), André Moitinho (SIM/CENTRA, Universidade de Lisboa, Lizbona, Portugalia), Monika Petr-Gotzens (ESO, Garching, Niemcy), Lara Rodrigues (Universidad de Chile, Santiago, Chile) oraz Carlos G. Román-Zúñiga (UNAM, Ensenada, Baja California, Meksyk).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Publikacja naukowa
• Zdjęcia VISTA

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych