Komunikat prasowy

Gwiezdne laboratorium w Strzelcu

10 sierpnia 2016

Niewielka grupa jasnych, niebieskich gwiazd w lewym górnym rogu tego olbrzymiego 615-megapikselowego zdjęcia, to idealne kosmiczne laboratorium do badania życia i śmierci gwiazd. Gromada gwiazd, znana pod nazwą Messier 18, zwiera gwiazdy, które powstały razem z tego samego masywnego obłoku gazu i pyłu. Zdjęcie pokazuje także czerwone obłoki świecącego wodoru i ciemne pasma pyłu. Zostało wykonane za pomocą VLT Survey Telescope (VST), pracującego w należącym do ESO Obserwatorium Paranal w Chile.

Messier 18 została odkryta i skatalogowana w 1764 roku przez Charlesa Messiera — od którego wywodzi się nazwa obiektów Messiera — podczas poszukiwań obiektów podobnych do komet [1]. Znajduje się w Drodze Mlecznej, około 4600 lat świetlnych od nas, w kierunku gwiazdozbioru Strzelca. Gromada zawiera wiele gwiezdnego rodzeństwa, luźno związanego ze sobą w zgrupowaniu nazywanym gromadą otwartą.

W Drodze Mlecznej znanych jest ponad 1000 gromad otwartych, o szerokim zakresie własności, np. o różnych rozmiarach i wieku, które dostarczają astronomom wskazówek w jaki sposób powstają, ewoluują i umierają gwiazdy. Główną cechą tego typu gromad jest to, że gwiazdy rodzą się razem z tej samej materii.

W Messier 18 widać niebieskie i białe kolory populacji gwiazd, wskazujące, że członkinie gromady są bardzo młode, mają prawdopodobnie około 30 milionów lat. Bycie rodzeństwem oznacza, że wszelkie różnice pomiędzy gwiazdami są zależne jedynie od ich mas, a nie od odległości od Ziemi lub składu chemicznego kluczowych materiałów, z których powstały. Dzięki temu gromada jest bardzo pomocna w weryfikowaniu teorii na temat powstawania i ewolucji gwiazd.

Astronomowie wiedzą obecne, że większość gwiazd powstaje w grupach z tego samego obłoku gazu, który zapadł się z powodu własnej siły grawitacji. Obłok pozostałego gazu i pyłu – tzw. obłok molekularny — który otacza nowe gwiazdy, często jest rozwiewany przez silne wiatry gwiazdowe, co osłabia grawitacyjne więzy łączące gwiazdy. Wraz z upływem czasu luźno związane gwiezdne rodzeństwo, takie jak widoczne na zdjęciu, często rozchodzi się swoimi własnymi drogami w wyniku oddziaływań z otaczającymi gwiazdami lub masywnymi obłokami gazu. Nasza własna gwiazda, Słońce, najprawdopodobniej też kiedyś była częścią gromady bardzo podobnej do Messier 18, ale potem jej towarzyszki stopniowo rozprzestrzeniały się w Drodze Mlecznej.

Ciemne pasma, które widać na zdjęciu, to mroczne włókna kosmicznego pyłu blokujące światło do odległych gwiazd. Kontrastujące w czerwonym kolorze obłoki, które wydają się być utkane pomiędzy gwiazdami, są zbudowane ze zjonizowanego gazu wodorowego. Gaz świeci, ponieważ młode, niezwykle gorące gwiazdy, takie jak opisywane wcześniej, emitują intensywne światło ultrafioletowe, które odziera otaczający gaz z elektronów i powoduje jego emisję w formie słabej poświaty widocznej na zdjęciu. W odpowiednich warunkach materia ta może pewnego dnia ulec kolapsowi i uzupełnić Drogę Mleczną o kolejne zgrupowanie gwiazd – proces formowania się gwiazd, który może zachodzić w sposób nieokreślony (eso1535).

To olbrzymie zdjęcie 30 577 x 20 108 pikseli zostało wykonane za pomocą kamery OmegaCAM, która jest zamontowana na VLT Survey Telescope (VST) w Obserwatorium Paranal w Chile.

Uwagi

[1] Messier 18 jest znana także jako NGC 6613 w New General Catalogue.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• VLT Survey Telescope
• Informacje na temat OmegaCAM

Kontakt

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1628