Komunikat prasowy

MUSE i prawdziwa historia galaktycznej katastrofy

10 listopada 2014

Nowy instrument MUSE, zainstalowany na należącym do ESO teleskopie VLT, dostarczył badaczom najlepszego jak dotąd obrazu spektakularnej kosmicznej katastrofy. Najnowsze obserwacje po raz pierwszy ukazują ruchy gazu wyrywanego z galaktyki ESO 137-001, gdy ta przemieszcza się z dużą prędkością przez wielką gromadę galaktyk. Wyniki są kluczem do rozwiązania starej zagadki – dlaczego w gromadach galaktyk „wyłączają się” procesy powstawania gwiazd.

Zespół naukowców, którym kierował Michele Fumagalli z Extragalactic Astronomy Group I z Institute for Computational Cosmology na Durham University, był jedną z pierwszych grup, która użyła instrumentu Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) na teleskopie VLT. Obserwując ESO 137-001 – galaktykę spiralną oddaloną o 200 milionów lat świetlnych w kierunku południowej konstelacji Trójkąta Południowego. Astronomowie byli w stanie uzyskać najlepszy jak dotąd obraz tego, co dokładnie dzieje się w galaktyce pędzącej przez Gromadę w Węgielnicy.

MUSE daje astronomom nie tylko zdjęcie, ale także widmo – albo pasmo kolorów – dla każdego z pikseli w klatce. Dzięki instrumentowi naukowcy za każdym razem gdy obserwują prowadzą obserwacje zbierają około 90 tysięcy widm i dzięki temu uzyskują zdumiewająco szczegółowe mapy ruchów i innych własności obserwowanych obiektów [1].

ESO 137-001 jest okradana ze swojej materii przez ciśnienie występujące gdy obiekt porusza się z dużą prędkością w cieczy albo gazie (ang. ram-pressure stripping). Jest to sytuacja podobna do przypadku, w którym powietrze owiewa włosy na plecach psa, gdy wychyla głowę za okno w jadącym samochodzie. W omawianym kosmicznym przypadku gaz jest częścią olbrzymiego, bardzo rzadkiego i gorącego obłoku, który otacza gromadę galaktyk. Galaktyka ESO 137-001 wpada w ten obłok z prędkością kilku milionów kilometrów na godzinę [2].

Galaktyka jest odzierana z większości swojego gazu – paliwa potrzebnego do tworzenia kolejnych generacji młodych, niebieskich gwiazd. ESO 137-001 znajduje się w środku galaktycznej transformacji z niebieskiej, bogatej w gaz galaktyki do ubogiej w materię gazową galaktyki czerwonej. Naukowcy uważają, że obserwowany proces może rozwiązać wieloletnią zagadkę naukową.

„To jedno z ważniejszych zadań współczesnej astronomii – ustalenie w jaki sposób i dlaczego galaktyki w gromadach ewoluują od niebieskich do czerwonych w trakcie bardzo krótkiego okresu czasu” mówi Fumagalli. „Zarejestrowanie galaktyki dokładnie w momencie zmiany pozwoli nam na zbadanie jak taki proces następuje.”

Obserwacje kosmicznego spektaklu to jednak nie lada wyczyn. Gromada w Węgielnicy leży blisko płaszczyzny naszej własnej galaktyki, Drogi Mlecznej, jest więc schowana za obfitymi ilościami gazu i pyłu.

Dzięki pomocy MUSE, zamontowanego na jednym z 8-metrowych teleskopów VLT w Obserwatorium Paranal w Chile, naukowcy mogli nie tylko wykryć gaz wewnątrz i dookoła galaktyki, ale także zobaczyć jak gaz ten się porusza. Nowy instrument jest tak efektywny że wystarczy jedna godzina czasu obserwacyjnego, aby uzyskać zdjęcie galaktyki w wysokiej rozdzielczości, razem z ustaleniem rozmieszczenia i ruchów gazu.

Ostatecznie cały galaktyczny gaz zostanie wymieciony w jasne smugi za ESO 137-001 – ostatnie oznaki spektakularnego rabunku. Gaz, który został odciągnięty od galaktyki, miesza się w gorącym gazem gromady i tworzy wspaniałe smugi rozciągające się na odległości ponad 200 tysięcy lat świetlnych. Zespół naukowców przyjrzał się bliżej tego rodzaju strumieniom gazu, aby lepiej zrozumieć turbulencje wytwarzane przy takich oddziaływaniach.

Co zaskakujące, nowe obserwacje gazowej fontanny pokazują, że gaz nadal obraca się w taki sam sposób jak galaktyka, nawet po wyrzuceniu go w przestrzeń międzygalaktyczną. Co więcej, astronomowie ustalili, że rotacja gwiazd w ESO 137-001 pozostaje niezmieniona. Jest to kolejny dowód na to, że to gaz gromady, a nie grawitacja, jest odpowiedzialny za wydzieranie materii z galaktyki [3].

Współautor publikacji, Matteo Fossati (Universitäts-Sternwarte München oraz Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik, Garching, Niemcy), podsumowuje: „Dzięki szczegółom ukazanymm przez MUSE zbliżamy się do pełnego zrozumienia procesów, które zachodzą w tego rodzaju kolizjach. Dokładnie widzimy ruchy galaktyki oraz gazu – to nie byłoby możliwe bez nowego, unikalnego instrumentu MUSE. Te i przyszłe obserwacje pomocą nam w lepszym zrozumieniu co napędza ewolucję galaktyk.”

Uwagi

[1] MUSE jest pierwszym dużym spektrografem całego pola zainstalowanym na 8-metrowym teleskopie. Dla porównania, poprzednie badania ESO 137-001 zebrały niecałe 50 widm.

[2] Kosmiczny Teleskop Hubble’a (należący do NASA/ESA) uzyskał spektakularne zdjęcie tego obiektu  - ale w przeciwieństwie do MUSE, nie mógł ukazać ruchów materii.

[3] Jeżeli grawitacja odgrywa rolę w procesach wydzierania materii z obiektu, naukowcy spodziewają się dostrzec tego rodzaju zaburzenia w galaktyce.

Więcej informacji

Wyniki badań opisano w artykule pt. “MUSE sneaks a peek at extreme ram-pressure stripping events. I. A kinematic study of the archetypal galaxy ESO137-001”, który ukaże się w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society w wydaniu z 10 listopada 2014 r..

Sład zespołu badawczego: Michele Fumagalli (Extragalactic Astronomy Group and Institute for Computational Cosmology, Durham University, Wielka Brytania), Matteo Fossati (Universitäts-Sternwarte München and Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik, Garching, niemcy), George K. T. Hau (ESO, Santiago, Chile), Giuseppe Gavazzi (Università di Milano-Bicocca, Włochy), Richard Bower (Extragalactic Astronomy Group and Institute for Computational Cosmology, Durham University, Wielka Brytania), Alessandro Boselli (Laboratoire d'Astrophysique de Marseille, Francja) oraz Ming Sun (Department of Physics, University of Alabama, USA).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Michele Fumagalli
Institute for Computational Cosmology, Durham University
Durham, United Kingdom
Tel.: +44 191 334 3789
E-mail: michele.fumagalli@durham.ac.uk

Matteo Fossati
Universitäts-Sternwarte München and Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik
Munich, Germany
Tel.: +49 89 30000 3890
E-mail: mfossati@mpe.mpg.de

Richard Hook
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1437

O komunikacie

Komunikat nr:eso1437pl
Nazwa:ESO 137-001
Typ:Local Universe : Galaxy : Type : Interacting
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:MUSE
Science data:2014MNRAS.445.4335F

Zdjęcia

MUSE view of the ram-pressure stripped galaxy ESO 137-001
MUSE view of the ram-pressure stripped galaxy ESO 137-001
Po angielsku
MUSE view of the ram-pressure stripped galaxy ESO 137-001
MUSE view of the ram-pressure stripped galaxy ESO 137-001
Po angielsku
The galaxy ESO 137-001 in the constellation of Triangulum Australe
The galaxy ESO 137-001 in the constellation of Triangulum Australe
Po angielsku
Wide-field view of the sky around the galaxy ESO 137-001
Wide-field view of the sky around the galaxy ESO 137-001
Po angielsku
Hubble and Chandra composite of ESO 137-001
Hubble and Chandra composite of ESO 137-001
Po angielsku

Filmy

Zooming in on ESO 137-001
Zooming in on ESO 137-001
Po angielsku
MUSE shows ESO 137-001 in three dimensions
MUSE shows ESO 137-001 in three dimensions
Po angielsku

Our use of Cookies

We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.

You can manage your cookie preferences and find out more by visiting 'Cookie Settings and Policy'.

ESO Cookies Policy


The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.

This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.

What are cookies?

Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.

Categories of cookies we use

Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
csrftoken
XSRF protection token. We use this cookie to protect against cross-site request forgery attacks.
1st party
Stored
1 year
user_privacy
Your privacy choices. We use this cookie to save your privacy preferences.
1st party
Stored
6 months
_grecaptcha
We use reCAPTCHA to protect our forms against spam and abuse. reCAPTCHA sets a necessary cookie when executed for the purpose of providing its risk analysis. We use www.recaptcha.net instead of www.google.com in order to avoid unnecessary cookies from Google.
3rd party
Stored
6 months

Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
Settings
preferred_language
Language settings. We use this cookie to remember your preferred language settings.
1st party
Stored
1 year
ON | OFF
sessionid
ESO Shop. We use this cookie to store your session information on the ESO Shop. This is just an identifier which is used on the server in order to allow you to purchase items in our shop.
1st party
Stored
2 weeks
ON | OFF

Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.

Matomo Cookies:

This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.

On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.

ON | OFF

Matomo cookies settings:

Cookie ID/Name
Description/Purpose
Provider (1st party or 3rd party)
Browser session cookie or Stored cookie?
Duration
Settings
_pk_id
Stores a unique visitor ID.
1st party
Stored
13 months
_pk_ses
Session cookie temporarily stores data for the visit.
1st party
Stored
30 minutes
_pk_ref
Stores attribution information (the referrer that brought the visitor to the website).
1st party
Stored
6 months
_pk_testcookie
Temporary cookie to check if a visitor’s browser supports cookies (set in Internet Explorer only).
1st party
Stored
Temporary cookie that expires almost immediately after being set.

Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.

Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.

YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.

Cookies can also be classified based on the following elements.

Regarding the domain, there are:

  • First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
  • Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.

As for their duration, cookies can be:

  • Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
  • Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.

How to manage cookies

Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.

In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:

Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.

You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).

Updates to the ESO Cookies Policy

The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.

Additional information

For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.

As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.