Komunikat prasowy

Spoglądanie przez pył w pobliżu Pasa Oriona

2 maja 2012

Nowe zdjęcie obszaru otaczającego mgławicę refleksyjną Messier 78, położoną na północ od Pasa Oriona, pokazuje obłoki kosmicznego pyłu widoczne na jej tle niczym sznur pereł. Obserwacje wykonane teleskopem APEX (Atacama Pathfinder Experiment) [1] wykorzystują cieplną poświatę od pyłu międzygwiazdowego do pokazania astronomom miejsc, w których formują się nowe gwiazdy.

Pył może wydawać się nudny i mało interesujący – brudna substancja, która przesłania piękno obiektu. Ale nowe zdjęcie Messier 78 i jej otoczenia, które ukazuje promieniowanie submilimetrowe od ziaren pyłu w kosmosie, udowadnia, że pyl może być ciekawy. Pył jest ważny dla astronomów, ponieważ gęste obłoki gazu i pyłu są miejscem narodzin nowych gwiazd.

Na środku zdjęcia znajduje się Messier 78, znana także jako NGC 2068. W świetle widzialnym obszar ten jest mgławicą refleksyjną, co oznacza, że widzimy blady niebieski blask światła gwiazd odbitego od obłoków pyłu. Obserwacje APEX zostały nałożone na zdjęcie w zakresie widzialnym jako kolor pomarańczowy. Są czułe na dłuższe fale i ujawniają subtelną poświatę od gęstych, zimnych „kłaczków” pyłu, z których niektóre są chłodniejsze niż -250ºC.W zakresie widzialnym pył jest ciemny i nieprzezroczysty, dlatego teleskopy takie jak APEX są bardzo ważne dla badań obłoków pyłowych, w których rodzą się gwiazdy.

Jedno z włókien obserwowanych przez APEX, w świetle widzialnym wydaje się ciemnym pasem pyłu przecinającym mgławicę Messier 78. Mówi nam to, że gęsty pył znajduje się przed mgławicą refleksyjną, blokując jej niebieskawe światło. Inny przyciągającym wzrok obszar świecącego pyłu, widoczny przez APEX, nakłada się ze światłem widzialnym od Messier 78 w jej dolnym brzegu. Brak odpowiedniego ciemnego pasa na zdjęciu w zakresie optycznym mówi nam, że ten gęsty obszar pyłu musi znajdować się za mgławicą refleksyjną.

Obserwacje gazu w tych obłokach ukazują materię wywiewaną z dużą prędkością z niektórych z gęstych kłaczków. Te wypływy są wyrzucane z młodych gwiazd w sytuacji, gdy gwiazdy te ciągle jeszcze formuje się z otaczającego obłoku. Zatem ich istnienie jest dowodem, że kłaczki aktywnie formują gwiazdy.

Na górze zdjęcia widać inną mgławicę refleksyjną, NGC 2071. O ile dolne obszary na fotografii zawierają jedynie małomasywne, młode gwiazdy, to NGC 2071 posiada znacznie masywniejsze młode gwiazdy, o szacowanej masie pięciokrotnie przekraczającej masę Słońca, położone w najjaśniejszym fragmencie widzianym w obserwacjach APEX.

Obserwacje APEX, których użyto do stworzenia tego zdjęcia, były kierowane Thomasa Stanke (ESO), Toma Megeatha (University of Toledo, USA) oraz Amy Stutz (Max Planck Institute for Astronomy, Heidelberg, Niemcy). Więcej informacji na temat tego obszaru, widzianego w zakresie optycznym, w tym ostatnio odkrytej (i bardzo zmiennej) mgławicy McNeila, znajduje się w komunikacie eso1105.

Uwagi

[1] Projekt APEX działa w ramach współpracy pomiędzy Max Planck Institute for Radio Astronomy (MPIfR), Onsala Space Observatory (OSO) oraz ESO. Operowanie teleskopem APEX na Chajnantor zostało powierzone ESO. APEX przeciera szlaki dla teleskopu submilimetrowego nowej generacji - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), który jest  aktualnie budowany na tym samym płaskowyżu.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Informacje o APEX
• Zdjęcia związane z APEX

Kontakt

Thomas Stanke
ESO
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6116
E-mail: tstanke@eso.org

Douglas Pierce-Price
ESO ALMA/APEX Public Information Officer
Garching, Germany
Tel.: +49 89 3200 6759
E-mail: dpiercep@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych