Komunikat prasowy

Pierwsze zdjęcia z VLT Survey Telescope

VST i 268 megapikselowa OmegaCAM rozpoczynają pracę

8 czerwca 2011

Teleskop do przeglądów VLT Survey Telescope (VST), najnowsza inwestycja w Obserwatorium ESO Paranal, wykonał pierwsze, imponujące zdjęcia nieba południowego. VST to najnowocześniejszy 2,6-metrowy teleskop z olbrzymią 268-megapikselową kamerą OmegaCAM, przeznaczony do szybkiego i dokładnego wykonywania map nieba. Jest teleskopem pracującym w świetle widzialnym, który idealnie uzupełnia teleskop do przeglądów w podczerwieni VISTA. Nowe zdjęcia mgławicy Omega i gromady kulistej Omega Centauri pokazują moc teleskopu.

Nowy teleskop i kamera

VLT Survey Telescope (VST) to najnowszy teleskop umieszczony w Obserwatorium ESO Paranal na pustyni Atakama w północnym Chile. Jego domem jest kopuła sąsiadująca z czterema głównymi teleskopami VLT na szczycie Cerro Paranal, pod nieskazitelnie czystym niebem w jednym z najlepszych miejsc obserwacyjnych na Ziemi. VST to teleskop do przeglądów, mający szerokie pole widzenia, dwukrotnie szersze niż Księżyc w pełni. Jest największym na świecie teleskopem przeznaczonym wyłącznie do przeglądów nieba w świetle widzialnym. W ciągu najbliższych kilku lat VST i jego kamera OmegaCAM wykonają kilka bardzo dokładnych przeglądów nieba południowego. Wszystkie dane z przeglądów zostaną udostępnione publicznie.

„Jestem bardzo zadowolony widząc niesamowite pierwsze zdjęcia z VST i OmegaCAM. Unikalne zestawienie VST i teleskopu do przeglądów w podczerwieni VISTA, pozwoli na dokładniejsze obserwacje wielu interesujących obiektów za pomocą teleskopów VLT” mówi Tim de Zeeuw, Dyrektor Generalny ESO.

„Projekt VST pokonał wiele trudności, ale odpłaca się teraz niesamowitą jakością obrazów, oczekiwaniami społeczności astronomicznej i wysiłkami wielu ludzi w INAF zaangażowanych w konstrukcję. Jestem bardzo zadowolony widząc VST w działaniu” dodaje Tommaso Maccacaro, Prezydent Włoskiego Narodowego Instytutu Astrofizyki (INAF).

Program VST to joint venture pomiędzy INAF–Osservatorio Astronomico di Capodimonte, Neapol, Włochy [1], a ESO. INAF zaprojektowało i zbudowało teleskop we współpracy z wiodącym włoskim przemysłem, a ESO jest odpowiedzialne za teren i jego uzbrojenie. OmegaCAM, kamera na VST, została zaprojektowana i zbudowana przez konsorcjum złożone z instytucji z Holandii, Niemiec i Włoch [2] z dużym udziałem ESO. Nowe urządzenie będzie zarządzane przez ESO, które będzie także archiwizować i dystrybuować dane z teleskopu.

VST to najnowocześniejszy teleskop o aperturze 2,6 metra, z systemem optyki aktywnej do utrzymywania w idealnej pozycji przez cały czas w idealnej pozycji. W jego sercu, poza wielkimi soczewkami, które dostarczają obrazów najlepszej jakości [3], znajduje się 770 kg kamera OmegaCAM, zbudowana z 32 detektorów CCD [4], umieszczonych w próżni i tworzących razem 268-megapikselowe obrazy.

Pierwsze zdjęcia

Zarówno teleskop, jak i kamera, zostały zaprojektowane tak, aby w pełni wykorzystać świetną jakość nieba w Paranal.

„Wspaniałe zdjęcia przychodzące teraz z VST i OmegaCAM są trybutem dla ciężkiej pracy wielu grup w Europie w ciągu wielu lat. Czekamy teraz na bogate żniwa naukowe  i nieoczekiwane odkrycia z przeglądów VST.” dodaje Massimo Capaccioli, kierownik naukowy projektu VST.

Pierwsze opublikowane zdjęcie pokazuje spektakularny rejon gwiazdotwórczy Messier 17, znany także jako mgławica Omega albo mgławica Łabędź, w sposób w jaki nie był widziany do tej pory. Ten widowiskowy obszar gazu, pyłu i gorących, młodych gwiazd, znajduje się w sercu Drogi Mlecznej w gwiazdozbiorze Strzelca. Pole widzenia VST jest tak duże, że cała mgławica, włącznie z jej słabszymi partiami zewnętrznymi, została uchwycona w świetnej ostrości na całym zdjęciu.

Drugie pokazane zdjęcie może stać się najlepszym w historii portretem gromady kulistej Omega Centauri. Jest to największa gromada kulista na niebie, ale szerokie pole widzenia VST i OmegaCAM pozwala objąć nawet słabe zewnętrzne rejony tego spektakularnego obiektu. Widok, który obejmuje około 300 tysięcy gwiazd, demonstruje świetną rozdzielczość VST.

Przeglądy

VST wykona trzy publiczne przeglądy nieba w ciągu najbliższych pięciu lat [6]. Przegląd KIDS zobrazuje wybrane obszary nieba daleko od Drogi Mlecznej. Pozwoli na dalsze badania nad ciemną materią, ciemną energią, ewolucją galaktyk i odnajdzie wiele nowych gromad galaktyk  kwazarów o dużym przesunięciu ku czerwieni. Przegląd VST ATLAS pokryje większy obszar nieba i skupi się na zrozumieniu ciemnej energii i wsparciu dokładniejszych badać za pomocą VLT i innych teleskopów. Trzeci przegląd, VPHAS+, zobrazuje centralną płaszczyznę Drogi Mlecznej, aby wykonać mapę struktury dysku galaktycznego i poznać historię formowania się jego gwiazd. VPHAS+ będzie skutkować katalogiem około 500 milionów obiektów i odkryje wiele nowych przykładów nietypowych gwiazd na wszystkich stadiach ewolucji.

Ilość danych wyprodukowanych przez OmegaCAM będzie olbrzymia. Około 30 terabajtów surowych danych będzie produkowanych każdego roku i będą one spływać do centrów danych w Europie w celu analizy [7]. Nowatorski i skomplikowany system oprogramowania został opracowany w Groningen i Neapolu, aby obsłużyć bardzo duży strumień danych. Końcowe produkty z przetwarzania danych będą wielkimi listami znalezionych obiektów oraz zdjęciami, które będą udostępnione astronomom na całym świecie do naukowych analiz.

„Połączenie dużego pola widzenia, świetnej  jakości obrazu i efektywnego schematu operacyjnego VST wytworzy niesamowite bogactwo informacji, które posuną naprzód badania na  wielu polach astrofizyki” konkluduje Konrad Kuijken, szef konsorcjum OmegaCAM.

Uwagi

[1] VST został zaprojektowany w Obserwatorium Astronomicznym INAF w Capodimonte w Neapolu. Wszystkie elementy zostały skonstruowane przez włoski przemysł, z wyjątkiem głównej optyki, dostarczonej przez rosyjską firmę LZOS. INAF zarządzało budową i nadzorowało konstrukcję w Obserwatorium Paranal. Pracami kierowali G. De Paris (manager projektu) oraz D. Fierro (manager AIV), członkowie Wydziału Projektów Narodowych INAF, Monte Mario, Rzym, Włochy. Managerem projektu w obecnej fazie testowania jest P. Schipani z Obserwatorium INAF-Capodimonte. Wcześniej był inżynierem projektu VST i prowadził zespół z obserwatoriów w Neapolu i Padwie. System oprogramowania VST-Tube do obsługi danych w Neapolu został opracowany przez A. Grado.

[2] Konsorcjum OmegaCAM składa się z instytucji z Holandii (NOVA, a w szczególności Instytut / OmegaCEN Groningen oraz Obserwatorium w Leiden), Niemiec (w szczególności uniwersyteckie obserwatoria w Monachium, Getyndze i Bonn) i Włoch (INAF, w szczególności obserwatoria w Padwie i Neapolu). Zespół Detektorów Optycznych ESO dostarczył system detektorów. OmegaCAM kierują: jako PI K. Kuijken (Uniwersytet w Groningen oraz Uniwersytet w Leiden), jako co-PI R. Bender (USM/MPE w Monachium) oraz E. Cappellaro (INAF, Obserwatorium Astronomiczne w Padwie), managerami projektu są B. Muschielok i R. Häfner (Uniwersyteckie Obserwatorium Ludwiga-Maximiliana Uniwersytetu Monachijskiego), natomiast system obsługi danych, Astro-WISE, został opracowany przez OmegaCEN-NOVA, kierowane przez E.A. Valentijna (Groningen).

[3] Optyka teleskopu zawiera system korekcji dyspersji spowodowanej ziemską atmosferę.

[4] Kamera zawiera też dodatkowe CCD, które współpracują z systemami teleskopu, wspomagając kontrolę systemów prowadzenia i optyki aktywnej.

[5] Aby mierzyć kolory obiektów na niebie, różne, bardzo duże szklane filtry mogą być automatycznie umieszczane przed detektorami. Każdy z filtrów ma boki o długości ponad 30 cm, a większość posiada specjalne powłoki, które zapewniają bardzo niewielkie straty światła. Jest także bardzo duża migawka złożona z dwóch łopatek, której można używać do blokowania światła gdy detektory dokonują odczytu.

[6] Więcej informacji na temat publicznie dostępnych przeglądów VST zostało umieszczonych pod adresem http://www.eso.org/sci/observing/policies/PublicSurveys/sciencePublicSurveys.html.

[7] Przeglądy VST/OmegaCAM będą korzystać z nowego, dedykowanego, szybkiego, międzykontynentalnego łącza pomiędzy Paranal, a Europą, które zostało wykonane przy wsparciu od  Unii Europejskiej (eso1043).

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia VST
• Strona internetowa ESO VST
• Komunikat prasowy z Georg-August Universität Göttingen

Kontakt

Prof. Massimo Capaccioli
University of Naples Federico II and INAF-Capodimonte Astronomical Observatory
Naples, Italy
Tel.: +39 081 557 5601
Tel. kom.: +39 335 677 6940
E-mail: capaccioli@na.infn.it

Prof. Koen Kuijken
Leiden Observatory
The Netherlands
Tel.: +31 71 527 5848
E-mail: kuijken@strw.leidenuniv.nl

Prof. Edwin A. Valentijn
University of Groningen
The Netherlands
Tel.: +31 50 363 4011/4036 (secretary)
Tel. kom.: +31 6 482 76416
E-mail: valentyn@astro.rug.nl

Prof. Ralf Bender
University Observatory of the Ludwig-Maximilians-University Munich, and Max-Planck-Institute for Extraterrestrial Physics
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 2180 5999
E-mail: bender@usm.lmu.de

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych