Persberichten

20 juli 2011: Dit frappante beeld van de gasnevel rond de sterrenhoop NGC 1929 in de Grote Magelhaense Wolk, een buurstelsel van ons Melkwegstelsel, is vastgelegd met ESO’s Very Large Telescope. Deze stellaire kraamkamer wordt gedomineerd door een zogeheten superbubbel, ontstaan door de winden van heldere, jonge sterren en de schokgolven van supernova-explosies.

13 juli 2011: Nieuw onderzoek, gebaseerd op gegevens van ESO’s Very Large Telescope en ESA’s XMM-Newton röntgensatelliet, heeft een grote verrassing opgeleverd. De meeste kolossale zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn de afgelopen 11 miljard jaar niet geactiveerd door het samengaan van sterrenstelsels, zoals tot nu toe werd gedacht.

6 juli 2011: Voor het eerst zijn in de interstellaire ruimte moleculen van waterstofperoxide gevonden. Deze ontdekking geeft meer inzicht in het chemische verband tussen twee moleculen die cruciaal zijn voor het ontstaan van leven: water en zuurstof. Op aarde speelt waterstofperoxide een sleutelrol bij de chemische interactie tussen water en ozon in de atmosfeer, en staat de stof bekend als ontsmettings- en haarbleekmiddel. Nu is hij met de door ESO beheerde APEX-telescoop in Chili dan ook in de ruimte ontdekt.

29 juni 2011: Een team van Europese astronomen heeft, met behulp van ESO’s Very Large Telescope en tal van andere telescopen, de tot nu toe verste quasar ontdekt en onderzocht. Dit heldere baken, dat van energie wordt voorzien door een zwart gat dat twee miljard keer zo zwaar is als de zon, is verreweg het helderste object dat in het vroege heelal is waargenomen. De onderzoeksresultaten verschijnen op 30 juni 2011 in het tijdschrift Nature.

23 juni 2011: Met behulp van het instrument VISIR van ESO’s Very Large Telescope (VLT) hebben astronomen de complexe en heldere nevel rond de superreuzenster Betelgeuze gedetailleerder in beeld gebracht dan ooit. Deze structuur, die de indruk wekt dat er vlammen uit de ster schieten, is ontstaan doordat de stellaire kolos grote hoeveelheden materie de ruimte in blaast.

22 juni 2011: Een team wetenschappers heeft de cluster van sterrenstelsels Abell 2744 – ook wel de Pandoracluster genoemd – onderzocht. Stukje bij beetje hebben zij met telescopen in de ruimte en op de grond, waaronder ESO’s Very Large Telescope en de Hubble-ruimtetelescoop, de ingewikkelde en heftige geschiedenis van de cluster gereconstrueerd. Abell 2744 lijkt het resultaat te zijn van een kettingbotsing van zeker vier afzonderlijke clusters. Deze complexe botsing heeft vreemde gevolgen die nog nooit eerder in deze combinatie zijn waargenomen.

8 juni 2011: De VLT Survey Telescope (VST), de jongste aanwinst van ESO’s Paranal-sterrenwacht, heeft zijn eerste indrukwekkende opnamen van de zuidelijke hemel gemaakt. De VST is een geavanceerde 2,6-meter telescoop voorzien van een enorme 268 megapixel camera – OmegaCAM – die ontworpen is om de hemel zowel snel als nauwkeurig in beeld te brengen. De telescoop vult ESO’s infrarood-surveytelescoop VISTA perfect aan. Nieuwe opnamen van de Omeganevel en de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri illustreren de kracht van de VST.

1 juni 2011: Astronomen van ESO hebben met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop een opname gemaakt van NGC 6744. Dit indrukwekkende spiraalstelsel staat op ongeveer 30 miljoen lichtjaar in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Pauw. De foto zou bijna een prentbriefkaart van onze eigen Melkweg kunnen zijn, afkomstig van een extragalactische vriend. Dit stelsel lijkt namelijk veel op het onze.

25 mei 2011: In een naburig sterrenstelsel is een buitengewoon heldere ster ontdekt, die drie miljoen keer zo veel licht uitstraalt als de zon. Alle eerder ontdekte ‘supersterren’ van dit kaliber maken deel uit van sterrenhopen, maar dit heldere lichtbaken is in zijn eentje. De oorsprong van deze ster is een raadsel: is hij als eenling ontstaan of is hij uit een sterrenhoop verstoten? Beide mogelijkheden stellen de theorieën over stervorming op de proef.

19 mei 2011: ESO’s Very Large Telescope (VLT) en de ruimtesonde Cassini hebben gedetailleerder dan ooit een zeldzame storm in de atmosfeer van de planeet Saturnus waargenomen. De resultaten van het internationale onderzoek verschijnen deze week in het tijdschrift Science.

4 mei 2011: Het Vleeshaakstelsel, oftewel NGC 2442, is opvallend asymmetrisch van vorm. Zijn ene spiraalarm, waarin kort geleden een supernova te zien was, is bijna dubbelgevouwen, terwijl de andere, die bezaaid is met stervormingsgebieden, zich ver uitstrekt. De 2,2-meter MPG/ESO-telescoop en de NASA/ESA Hubble-ruimtetelescoop hebben twee contrasterende opnamen van dit scheve spiraalstelsel gemaakt.

20 april 2011: Dit tweetal sterrenstelsels, vastgelegd met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, vertoont enkele merkwaardige kenmerken, waaruit blijkt dat de twee elkaar dicht genoeg zijn genaderd om elkaars zwaartekrachtsinvloed te voelen. Door dit getouwtrek is de spiraalvorm van het ene stelsel, NGC 3169, verstoord en zijn de stofbanen van zijn begeleider, NGC 3166, verbrokkeld. Ondertussen kan het derde, kleinere stelsel NGC 3165, rechtsonder, het krachtenspel tussen zijn grote buren vanaf een plekje op de eerste rang volgen.

13 april 2011: Deze opname van de nevel NGC 3582, gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, toont reusachtige lussen van gas die een opvallende overeenkomst vertonen met protuberansen op de zon. De lussen zijn vermoedelijk uitgestoten door stervende sterren, maar in deze stellaire kraamkamer worden ook nieuwe sterren geboren. Deze energieke jongelingen stralen intense ultraviolette straling uit die het gas in de nevel aan het gloeien brengt, met deze vurige vertoning als resultaat.

7 april 2011: Op 6 april 2011 werd de ESO-sterrenwacht op Cerro Paranal vereerd met een bezoek van de Tsjechische president Václav Klaus en zijn echtgenote Livia Klausová. Zij maakten van de gelegenheid gebruik om ook Cerro Armazones, de toekomstige locatie van de Europese Extremely Large Telescope (E-ELT), te bewonderen.

30 maart 2011: De helderrode wolk op deze nieuwe opname van ESO’s Very Large Telescope is een gebied van gloeiend waterstofgas rond de sterrenhoop NGC 371. Deze kraamkamer van sterren maakt deel uit van ons buurstelsel, de Kleine Magelhaense Wolk.

23 maart 2011: Waarnemingen met de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht en twee andere telescopen hebben een nieuwe kandidaat opgeleverd voor de titel ‘koudst bekende ster’. Het gaat om een bruine dwerg in een dubbelstersysteem die ongeveer zo heet is als een vers kopje thee. Naar menselijke maatstaven is dat aardig heet, maar voor een ster is het buitengewoon koud. Door ontdekkingen als deze vervaagt de grens tussen kleine, koele sterren en grote, hete planeten.

16 maart 2011: Een nieuwe detailopname, gemaakt met ESO’s Very Large Telescope, laat zien welke verwoestende effecten pasgeboren sterren hebben op het gas en stof waaruit zij zijn ontstaan. De sterren zelf zijn niet te zien, maar het door hen uitgestoten materiaal heeft een duidelijk zichtbare uitwerking op de omringende gas- en stofwolken. Het gevolg is een surrealistisch landschap van gloeiende bogen, vlekken en vegen.

9 maart 2011: Astronomen hebben een armada aan telescopen op de grond en in de ruimte, waaronder de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op de Paranal in Chili, gebruikt om de afstand van de verst bekende volwassen cluster van sterrenstelsels te meten. Hoewel deze cluster gezien wordt op een moment dat het heelal minder dan een kwart van zijn huidige leeftijd had, lijkt de verre cluster verrassend veel op zijn huidige soortgenoten.

2 maart 2011: Deze foto van NGC 247, genomen door de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, Chili, geeft een gedetailleerd beeld van dit sterk hellende spiraalstelsel en zijn rijke achtergrond. Volgens astronomen verklaart de zeer schuine stand waaronder we dit stelsel vanaf de aarde waarnemen waarom de afstand tot NGC 247 voorheen overschat werd.

24 februari 2011: Met behulp van ESO’s Very Large Telescope heeft een internationaal team van astronomen de kortlevende materieschijf kunnen waarnemen rond een jonge ster die in het beginstadium van planeetvorming verkeert. Voor het eerst is daarbij een kleine begeleider ontdekt die mogelijk de veroorzaker is van de brede lege zone in die schijf. Latere waarnemingen zullen moeten uitwijzen of deze begeleider een planeet is of een bruine dwerg.