Persbericht

Glansrijke duisternis

31 januari 2018

Op deze spectaculaire groothoekopname is een kronkelige donkere wolk van kosmisch stof te zien, die wordt aangelicht door het felle schijnsel van nieuwe sterren. Deze dichte wolk is een stervormingsgebied dat Lupus 3 wordt genoemd. Hier worden uit samentrekkende massa's gas en stof oogverblindend hete sterren geboren. De foto bestaat uit opnamen die zijn gemaakt met de VLT Survey Telescope en de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop en is de meest detailrijke die tot nu toe van dit gebied is gemaakt.

Het stervormingsgebied Lupus 3 ligt in het sterrenbeeld Schorpioen, op slechts 600 lichtjaar van de aarde. Het maakt deel uit van een groter complex, de zogeheten Lupus Wolken, dat zijn naam ontleent aan het naburige sterrenbeeld Lupus (Wolf). De wolken lijken op opzwellende rookpluimen die donker afsteken tegen een achtergrond van miljoenen sterren, maar in werkelijkheid gaat het om een donkere nevel.

Nevels zijn grote complexen van gas en stof die zich tussen de sterren uitstrekken, soms over honderden lichtjaren. Waar veel nevels spectaculair worden aangelicht door de intense straling van hete sterren, verhullen donkere nevels het licht van de hemellichamen die zij omsluiten. Ze worden ook wel absorptienevels genoemd, omdat ze bestaan ​​uit koude, dichte stofdeeltjes die licht dat door de wolk trekt absorberen en verstrooien.

Beroemde voorbeelden van donkere nevels zijn de Kolenzaknevel en het Grote Rif, die omvangrijk genoeg zijn om met het blote oog zichtbaar te zijn, pikzwart afgetekend tegen de heldere Melkweg.

Lupus 3 is onregelmatig van vorm: hij lijkt op een misvormde kosmische slang. Op deze foto is het een gebied van contrasten, met dikke donkere banen die afsteken tegen de gloed van de helderblauwe sterren in het midden. Net als de meeste donkere nevels, is Lupus 3 een actief stervormingsgebied, voornamelijk bestaande uit protosterren en zeer jonge sterren. Verstoringen in de omgeving kunnen ertoe leiden dat de dichtere delen van de nevel onder invloed van hun eigen zwaartekracht samentrekken, waardoor de temperatuur en de druk in hun inwendige oploopt. Uiteindelijk leiden de extreme omstandigheden in het hart van zo’n ‘instortende’ wolk tot de geboorte van een protoster.

De twee heldere sterren in het midden van deze foto hebben precies dit proces doorlopen. Eerder in hun bestaan werd de straling die ze uitzonden grotendeels tegengehouden door de dikke sluier van hun moedernevel en waren ze alleen waarneembaar op infrarode en radiogolflengten. Maar naarmate ze warmer en feller werden, veegden ze met hun intense straling en sterke sterrenwinden het gas en stof uit hun omgeving weg, waardoor ze glorieus tevoorschijn konden komen uit hun sombere kraamkamer om licht in de duisternis te scheppen.

Het onderzoek van nevels als deze is van cruciaal belang voor het begrijpen van het stervormingsproces. Aangenomen wordt dat onze zon meer dan vier miljard jaar geleden is geboren in een stervormingsgebied dat veel weg had van Lupus 3. Als een van de dichtstbijzijnde stellaire kraamkamers is Lupus 3 al heel vaak het onderwerp van onderzoek geweest. In 2013 legde de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili een kleiner beeld van zijn donkere rookachtige kolommen en heldere sterren vast (eso1303).

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en verreweg de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen. VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO speelt ook een belangrijke partnerrol bij ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Extremely Large Telescope, de ELT, die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• Foto’s van de VLT Survey Telescope
• Foto’s van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop

Contact

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1804.