Persbericht

Een kosmische superbubbel

20 juli 2011

Dit frappante beeld van de gasnevel rond de sterrenhoop NGC 1929 in de Grote Magelhaense Wolk, een buurstelsel van ons Melkwegstelsel, is vastgelegd met ESO’s Very Large Telescope. Deze stellaire kraamkamer wordt gedomineerd door een zogeheten superbubbel, ontstaan door de winden van heldere, jonge sterren en de schokgolven van supernova-explosies.

De Grote Magelhaense Wolk is een klein sterrenstelsel op relatief geringe afstand van de Melkweg. Hij bevat veel gebieden waar wolken van gas en stof bezig zijn nieuwe sterren te vormen. Een van die gebieden, gelegen rond de sterrenhoop NGC 1929, is in close-up te zien op deze nieuwe opname van ESO’s Very Large Telescope. De gasnevel heet officieel LHA 120-N 44 of kortweg N 44. Hete, jonge sterren in NGC 1929 stralen intens ultraviolet licht uit, wat het gas in de nevel aan het gloeien brengt. Door dit effect komt de toepasselijk ‘superbubbel’ genoemde, 325 bij 250 lichtjaar metende materieschil goed uit. (Ter vergelijking: de afstand tussen de zon en haar meest nabije buurster bedraagt slechts iets meer dan vier lichtjaar.)

De superbubbel in N 44 is ontstaan door een combinatie van twee processen. Eerst hebben sterrenwinden – stromen van geladen deeltjes van de zeer hete en zware sterren in de centrale sterrenhoop – het centrale gebied leeggeblazen. Vervolgens zijn er zware sterren in de sterrenhoop als supernovae geëxplodeerd, waardoor schokgolven ontstonden die het gas verder naar buiten drukten. Het resultaat is een kolossale ‘zeepbel’ van gloeiend gas.

Hoewel de superbubbel door verwoestende krachten is gevormd, worden in het samengedrukte gas aan de rand van de bubbel nieuwe sterren geboren. Deze nieuwe generatie van sterren, die dus het resultaat is van een kosmisch kringloopproces, zal NGC 1929 nieuw leven inblazen.

De foto is door ESO gemaakt op basis van gegevens die zijn opgespoord door Manu Mejias uit Argentinië [1], die in 2010 deelnam aan ESO’s astrofotografiewedstrijd Hidden Treasures [2]. Deze wedstrijd werd in oktober/november 2010 door ESO georganiseerd voor iedereen die het leuk vindt om mooie hemelopnamen te maken op basis van gegevens die met professionele telescopen zijn verkregen.

Noten

[1] Manu spoorde de ruwe gegevens voor zijn foto van NGC 1929 op in de ESO-archieven. Zijn oorspronkelijke inzending, die hier te zien is, eindigde op de zevende plaats.

[2] ESO’s fotowedstrijd Hidden Treasures 2010 stelde amateurastronomen in de gelegenheid om de enorme ESO-archieven door te spitten op onvermoede astronomische juweeltjes die alleen maar opgepoetst hoefden te worden. Meer informatie over Hidden Treasures is te vinden op http://www.eso.org/public/events/hiddentreasures/.

Meer informatie

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa, en het meest productieve astronomische observatorium ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerp, de bouw en het beheer van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op sterrenkundig gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. Ook is ESO de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste sterrenkundige project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop (E-ELT), een telescoop van de 40-meterklasse die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• Foto’s van de VLT

Contact

Douglas Pierce-Price
ESO, Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6759
E-mail: dpiercep@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1125.