Persbericht

De Orionnevel: nog vol verrassingen

19 januari 2011

Deze sprookjesachtige foto van de Orionnevel is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de La Silla-sterrenwacht in Chili. Deze nevel levert niet alleen een mooi plaatje op – hij biedt astronomen een close-up van een groot stervormingsgebied dat ons meer kan leren over het ontstaan en de evolutie van sterren. De gegevens voor deze foto werden geselecteerd door Igor Chekalin (Rusland), die meedeed met de ESO-fotowedstrijd Hidden Treasures 2010. Igors compositie van de Orionnevel eindigde op de zevende plek, maar een van zijn andere foto’s eindigde bovenaan.

De Orionnevel, ook bekend als Messier 42, is een van de makkelijkst herkenbare en best onderzochte hemelobjecten. Dit enorme complex van gas en stof waarin zware sterren worden geboren, is het meest nabije in zijn soort. Het gloeiende gas is zo helder dat het al met het blote oog waarneembaar is, en door een telescoop is de aanblik ervan fascinerend. Ondanks zijn bekendheid en nabijheid valt er nog veel te leren over deze stellaire kraamkamer. Zo werd pas in 2007 ontdekt dat de afstand van de nevel kleiner is dan eerder werd gedacht: 1350 lichtjaar in plaats van 1500 lichtjaar.

Astronomen hebben met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op Chili de sterren in Messier 42 waargenomen. Daarbij hebben zij vastgesteld dat de zwakke rode dwergen in de sterrenhoop die met het gloeiende gas geassocieerd is, veel meer licht uitstralen dan tot nog toe werd gedacht. Dat levert ons nieuwe inzichten op over dit beroemde object en de sterren waaraan het onderdak biedt. Het maken van een kleurenopname was niet het doel van dit wetenschappelijke project. Maar de daarvoor verzamelde gegevens zijn nu hergebruikt voor het samenstellen van de detailrijke foto van Messier 42 die hier wordt getoond.

De foto is samengesteld uit verscheidene opnamen die door alles bij elkaar vijf verschillende filters zijn gemaakt. Licht dat door een roodfilter is gegaan en licht van een filter dat gloeiend waterstofgas zichtbaar maakt, zijn rood gekleurd. Licht in het geel-groene deel van het spectrum is groen gekleurd, blauw licht is blauw gekleurd en licht dat door een ultravioletfilter is gegaan heeft de kleur paars gekregen. Door elk filter is ongeveer 52 minuten belicht.

Deze foto is verwerkt door ESO met behulp van de waarnemingsgegevens die zijn gevonden door Igor Chekalin (Rusland) [1], die meedeed aan de ESO-fotowedstrijd Hidden Treasures 2010 [2], die in oktober-november 2010 werd georganiseerd voor iedereen die het leuk vindt om echte astronomische gegevens in prachtige hemelfoto’s om te zetten.

Noten

[1] Bij het doorzoeken van het ESO-archief vond Igor datasets die hij gebruikte om deze foto van Messier 42 samen te stellen. Daarmee werd hij zevende in de wedstrijd, waarvoor bijna honderd foto’s werden ingezonden. Zijn oorspronkelijke resultaat is hier te zien. Met zijn compositie van Messier 78 won Igor de eerste prijs in deze wedstrijd (link naar Flickr). Zijn foto van NGC3169, NGC3166 en SN 2003cg eindigde op de tweede plaats.

[2] ESO’s fotowedstrijd Hidden Treasures 2010 stelde amateurastronomen in de gelegenheid om de enorme ESO-archieven door te spitten op onvermoede astronomische juweeltjes die alleen maar opgepoetst hoefden te worden. De deelnemers stuurden bijna honderd inzendingen in, en tien van hen werden beloond met aantrekkelijke prijzen, waaronder een volledig verzorgde reis naar ESO’s Very Large Telescope (VLT) op Cerro Paranal in Chili voor de winnaar. De tien prijswinnaars stuurden alles bij elkaar twintig foto’s in.

Meer informatie

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa, en het meest productieve astronomische observatorium ter wereld. ESO wordt ondersteund door 15 landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerp, de bouw en het beheer van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op sterrenkundig gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staat ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld. Ook is ESO de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste sterrenkundige project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• ESO-wedstrijd Hidden Treasures 2010: http://www.eso.org/public/outreach/hiddentreasures/index.html
• Onderzoeksartikelen
  • http://adsabs.harvard.edu/abs/2009ApJS..183..261D
  • http://iopscience.iop.org/0004-637X/722/2/1092
• Foto’s van de La Silla-sterrenwacht: http://www.eso.org/public/images/archive/category/lasilla/

Contact

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org

Connect with ESO on social media