Persbericht

ESO publiceert interactieve 360-graden panoramafoto van de sterrenhemel

14 september 2009

ESO heeft de eerste foto gepubliceerd van het GigaGalaxy Zoom project. Het is een panoramafoto, 800-miljoen pixels groot, van de sterrenhemel zoals die te zien is vanaf de ESO-telescopen in Chili. Het project maakt het mogelijk om het heelal te ontdekken en te ervaren hoe het heelal er met het blote oog uitziet, bekeken vanaf de donkerste en beste waarneemlocatie ter wereld.

Deze 360-graden panoramafoto van de sterrenhemel onthult het kosmische landschap dat onze nietige blauwe planeet omringt. Dit schitterende sterrenlandschap is de eerste van drie uitzonderlijke hoge resolutie foto’s van het GigaGalaxy Zoom project, dat ESO heeft opgezet in het kader van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde (IYA2009). GigaGalaxy Zoom bestaat uit een webapplicatie waarmee gebruikers een adembenemende duik in de Melkweg kunnen nemen. Door in te zoomen op bijvoorbeeld de gekleurde nevels en exploderende sterren op de foto, kunnen ze meer te weten kunnen komen over deze verschillende objecten. Zo probeert GigaGalaxy Zoom een verband te leggen tussen de sterrenhemel die we allemaal kunnen zien en het ‘verborgen’ heelal dat sterrenkundigen bestuderen. De schitterende kwaliteit van de opnamen is een bewijs van de pracht van de nachtelijke hemel op ESO’s waarneemlocaties, de meest productieve astronomische observatoria ter wereld.

Het vlak van ons Melkwegstelsel, dat wij vanuit aards perspectief zien vanaf de smalle kant, geeft een indrukwekkend heldere lichtstrook over het beeld. GigaGalaxy Zoom plaatst de waarnemer voor de Melkweg, waarbij het Melkwegvlak horizontaal door het beeld loopt- bijna alsof we van buitenaf naar de Melkweg kijken. Vanuit dit gezichtspunt zijn de onderdelen van onze spiraalstelsel duidelijk zichtbaar, inclusief de schijf met donkere en gloeiende nevels die heldere, jonge sterren herbergen, de centrale verdikking van de Melkweg en de satelliet sterrenstelsels.

Voor dit samengestelde panorama van de sterrenhemel werkte ESO samen met de beroemde Franse schrijver en astrofotograaf Serge Brunier en zijn collega de Fransman Frederic Tapissier. Brunier heeft in de periode augustus 2008 tot februari 2009 in een aantal weken de nachtelijke hemel gefotografeerd, meestal vanuit ESO’s sterrenwachten op La Silla en Paranal in Chili. Om de volledige Melkweg in kaart te brengen maakte Brunier ook een reis naar La Palma, een van de Canarische Eilanden, waar hij een week lang de noordelijke hemel fotografeerde [1]. Tapissier en deskundigen van ESO bewerkten de foto’s om de sterrenhemel te laten zien zoals onze ogen die waarnemen [2]. Het resultaat, nu beschikbaar op GigaGalaxy Zoom, bestaat uit 1200 afzonderlijke opnamen die de hele nachtelijke hemel omvatten.

“Ik wilde een sterrenhemel laten zien die iedereen kent, met zijn sterrenbeelden, zijn duizenden sterren, met namen die we al sinds onze kindertijd kennen en de mythen die gedeeld worden door alle beschavingen sinds Homo Sapiens,” zegt Brunier. “Daarom zijn de opnamen gemaakt op dezelfde manier zoals een mens de sterrenhemel ziet, met een gewone digitale camera onder de donkere hemel in de Atacama woestijn en op La Palma.”

Omdat er gedurende een aantal maanden is gefotografeerd veranderde de sterrenhemel voortdurend. Er kwamen en gingen verschillende objecten in en uit beeld, zoals de heldere planeten Venus en Jupiter. Er vloog ook een schitterende, smaragdgroene komeet langs, hoewel het moeilijk zal zijn deze te spotten tegen een achtergrond van tientallen miljoenen sterren.

De makers van het GigaGalaxy Zoom project hopen dat hun inspanningen om de sterrenhemel vast te leggen zoals waargenomen onder de beste omstandigheden ter wereld sterrenkijkers overal zal inspireren ontzag voor de prachtige, immense heelal waar wij in leven.

“De visie van IYA2009 is om mensen te helpen hun plaats in het heelal te herontdekken door de dag-en nachtelijke hemel, en dit is precies waar het GigaGalaxy Zoom project over gaat,” zegt projectcoördinator Henri Boffin.

Noten

[1] Brunier maakte gebruik van een Nikon D3 digitale camera.

[2] Tijdens de gegevensverwerking, met software Autopano Pro Giga, is zorgvuldig geprobeerd de kleuren en ‘structuur’ van de Melkweg te behouden. Frédéric Tapissier had 340 uur computertijd op een krachtige PC nodig om de taak te volbrengen.

Meer informatie

ESO is deelnemer in verschillende outreach activiteiten. ESO is gastheer van het IYA2009 secretariaat voor de Internationale Astronomische Unie, die het jaar wereldwijd coördineert. ESO is een van de organisatoren van IYA2009 en was ook nauw betrokken bij de resolutie voorgedragen aan de Verenigde Naties (VN) door Italië, welke ertoe leidde dat de 62ste Algemene Vergadering van de VN 2009 werd uitgeroepen als Internationaal Jaar van de Sterrenkunde. ESO coördineert drie van de twaalf wereldwijde Cornerstone Projecten, als ook verschillende activiteiten op zowel locaal als internationaal niveau.

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa en wereldwijd het meest productieve astronomische observatorium. ESO wordt ondersteund door 14 landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit gericht op het ontwerp, de bouw en de exploitatie van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol in het bevorderen en organiseren van samenwerking in het sterrenkundig onderzoek. ESO exploiteert drie observatielocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal exploiteert ESO de Very Large Telescope (VLT), 's werelds meest geavanceerde optische observatorium en ESO is de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA. ESO is momenteel bezig met ontwerpstudies voor de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop ( E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Serge Brunier is een Franse journalist, fotograaf en schrijver gespecialiseerd in het populariseren van sterrenkunde. Hij werkt regelmatig voor Science& Vie Magazine en voor een Frans radiostation. Hij heeft verschillende populaire sterrenkundeboeken geschreven, die vertaald zijn in meer dan tien talen, en is een bekroond fotograaf, die foto’s maakte van zonsverduisteringen vanuit de meest fantastische plaatsen in de wereld. Een zoektocht naar de beste sterrenhemel ter wereld bracht hem naar Chili.

Een gigantische afdruk van 12 x 6 meter van deze panoramafoto van de sterrenhemel hing van 25 augustus tot en met 13 september 2009 in de tentoonstelling "Un ciel pour la planète" (Een hemel voor de planeet) in het Atrium van het casino van Monte Carlo in Monaco. De tentoonstelling, onder patronage van Prins Albert II van Monaco, toonde met beelden en video’s de totstandkoming van dit unieke ESO project.