Een donut aan de hemel

Op 12 mei 2022 onthulden astronomen die samenwerken in de Event Horizon Telescope Collaboration, de eerste afbeelding van het superzware zwarte gat in het hart van ons Melkwegstelsel. Dit zwarte gat, Sagittarius A* of Sgr A* genaamd, bevindt zich op 27.000 lichtjaar afstand en zijn schaduw heeft een diameter van slechts 52 microboogseconden aan de hemel. Dat is ongeveer zo groot als een donut op het oppervlak van de maan, gezien vanaf de aarde!

Dit kleine stipje is zelfs niet zichtbaar voor de grootste individuele telescoop. De Event Horizon Telescope combineert daarom gegevens van meerdere radiotelescopen over de hele wereld, waaronder ALMA en APEX, waarvan ESO mede-eigenaar is. Door gelijktijdig en gecoördineerd met al deze telescopen waarnemingen te doen wordt in feite één gigantische virtuele telescoop op aardeformaat gecreëerd. Deze techniek staat bekend als ‘very-long-baseline’ interferometrie. Wetenschappers gebruiken vervolgens een reeks zeer complexe algoritmen om de gegevens te doorzoeken en het beeld dat we vandaag zien te reconstrueren.

Zwarte gaten kunnen niet rechtstreeks worden afgebeeld omdat ze volledig donker zijn, maar astronomen kunnen de radiogolven meten die worden uitgezonden door het oververhitte gloeiende gas en stof dat hen omringt, waardoor de donutachtige vorm ontstaat die we in het beeld van Sgr A* zien.

Links:

• Recording of the ESO press conference on the Sgr A* EHT image
• Persbericht over Sgr A* EHT opname
• ESO Press Conference replay, visuals, blog posts and other background information on Sgr A*