(Sub)millimeter sterrenkijkers

De heldere hemel boven het Chajnantor-plateau in Chili wordt in tweeën gesneden door de immense, levendige rimpeling van de Melkweg. Hier in het zuidelijke halfrond is het magnifieke rijke midden van het sterrenstelsel vaak zichtbaar, met zijn briljante wolkerige lengte die zich uitstrekt over de horizon. Onder zijn gloed bevindt zich een cluster van witte antennes, gericht op de hemel en geïllumineerd door een heldergeel licht dat aan technici aantoont of het al dan niet veilig is om dichter te komen.

Deze telescopen maken deel uit van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een gigantische interferometer die bestaat uit 66 individuele antennes. Deze antennes werken samen over een afstand van tot 16 kilometer om het universum in groot detail te bestuderen. ALMA is ontworpen om licht te “zien” dat onzichtbaar is voor het blote oog – op golflengtes van ongeveer een millimeter, tussen infrarood licht en radiogolven. Zulk licht komt uit de koudste en verste plaatsen van het universum – zoals uit wolken van gas en stof in de interstellaire ruimte, en uit de meest oude sterrenstelsels – wat aan ALMA toelaat om te ontdekken hoe sterren en planeten zich vormen en hoe ze evolueren.

Ondanks dat deze golflengtes objecten en processen kunnen onthullen die nog nooit eerder gezien werden, heeft (sub)millimeterastronomie zijn problemen. Het licht wordt in hevige mate geabsorbeerd door waterdamp in de aardatmosfeer en heeft dus moeite met de grond te raken. Om deze soort van astronomie te beoefenen, moeten telescopen dus gebouwd worden op hele hoge, droge sites: het Chajnantor-plateau, dat zich bevindt op een hoogte van meer dan 5000 meter in de Chileense Andes, is daarom een ideale locatie voor ALMA.