Jonge planeet trekt de aandacht

Genesteld in het stervormingsgebied Ophiuchus, 410 lichtjaar van de zon vandaan, krijgt een fascinerende protoplanetaire schijf met de naam AS 209 geleidelijk gestalte. Deze prachtige afbeelding werd vastgelegd dankzij de hoge resolutie van de ALMA-telescoop, en onthult een merkwaardig patroon van ringen en lege stroken in de stofschijf rond de jonge ster.

Protoplanetaire schijven zijn dichte, roterende schijven van gas en stof die pas gevormde sterren omringen. Ze verstrekken het materiaal waaruit later de planeten, manen en andere kleine hemellichamen ontstaan. Dit systeem is heel jong, minder dan één miljoen jaar, maar toch zijn al duidelijk twee lege stroken te zien die uit de schijf gehouwen worden.

De buitenste lege strook is diep, breed en grotendeels een stofvrije zone, waardoor astronomen denken dat er een reuzenplaneet bijna even groot als Saturnus in een baan cirkelt — ongeveer 800 lichtminuten van de centrale ster, en meer dan drie keer de afstand tussen Neptunus en de zon! Naarmate de planeet zich een weg baant, stapelt stof zich op aan de rand van zijn omloopbaan, waardoor steeds duidelijker ringen in de schijf ontstaan. De dunnere, binnenste lege strook zou gevormd kunnen zijn door een kleinere planeet, maar astronomen hebben de intrigerende mogelijkheid geopperd dat de grote, verre rondcirkelende planeet eigenlijk beide banen gecreëerd heeft.

Deze saturnusachtige planeet die zo ver van zijn centrale ster af staat, roept interessante vragen op over planeetvorming aan de rand van protoplanetaire schijven binnen een bijzonder korte tijdspanne.