Een ster die de weg wijst

Een solitaire laserstraal snijdt door de nachtelijke hemel. Hij wijst omhoog vanuit Unit Telescope 4, onderdeel van ESO's Very Large Telescope op Paranal Observatory in Chili. De twee Magelhaense Wolken zijn links ervan zichtbaar als wazige vlekken tegen de met sterren bezaaide achtergrond. De bijzonder heldere ster rechts van de laserstraal is Canopus. Na Sirius is dit de helderste ster aan onze nachtelijke hemel.

Het sterlicht dat telescopen vanaf de grond opvangen reist door de lagen van onze atmosfeer. De waterdamp, vervuiling en turbulentie die ervoor zorgen dat wij sterren zien fonkelen veroorzaken ook onscherpe beelden. Om de vervaging tegen te gaan gebruiken astronomen adaptieve optiek.

In de techniek adaptieve optiek worden geavanceerde vervormbare spiegels gebruikt om de verstorende effecten van onze atmosfeer tegen te gaan. De laser bereikt zo'n 90 kilometer hoogte en creëert daar een kunstmatige ster. Astronomen meten vervolgens hoe deze nep-ster fonkelt en corrigeren het waargenomen beeld voor de verstoring. Telescopen met adaptieve optiek produceren op bepaalde golflengtes scherpere beelden dan telescopen in de ruimte.

Een soortgelijk systeem wordt geïnstalleerd op de European Extremely Large Telescope (E-ELT). De E-ELT heeft straks zes lasers en produceert zo astronomische beelden van nog hogere kwaliteit met een veel groter beeldveld. Astronomen kunnen dan meer opvallende foto's zoals deze maken.

Deze foto werd genomen op 4 maart 2013 vanaf het platform van de 'Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy' (VISTA) door ESO Photo Ambassador Julien Girard, een astronoom bij ESO. Hij gebruikte een eenvoudige compactcamera. Deze camera's zijn tegenwoordig ook geschikt voor nachtfotografie.

Vertaling: Peter Middelkoop