Foto van de Week

30 maart 2015: De 66 antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) op Chajnantor Plateau in the Chileense Andes staan met hun rug naar het sterrenbeeld Orion. De foto toont goed waarom juist hier een rij telescopen staat. Er is vrij zicht op de hemel. Op de foto staat de Orion Nevel — ook bekend als Messier 42. De nevel is rood in het midden van de afbeelding te zien. De heldere, oranje ster rechts van het midden is Betelgeuse. Betelgeuse is een zogeheten rode reus. Hij wordt in de 'nabije toekomst' waarschijnlijk een supernova. De nabije toekomst is overigens, volgens een recent artikel (pdf), over ongeveer 100.000 jaar. Als Beutelgeuse ontploft tot een supernova zal het na de maan het helderste object zijn aan de hemel.ALMA kijkt diep het heelal in. De telescopen bestuderen de koudste en oudste plekken van het heelal. Ze vangen licht op met golflengten van millimeters en ...

23 maart 2015: Deze afbeelding laat de koepel zien van de Deense 1,54-meter telescoop die sinds 1979 operationeel is op het La Silla Observatorium. De telescoop was betrokken bij verscheidene astronomische doorbraken, waaronder de ontdekking van samenstemeltende neutronensterren als mogelijke oorsprong van gammaflitsen (eso0533) en de ontdekking van een exoplaneet die slechts vijf keer zo zwaar is als de aarde (eso0603). Boven de telescoop strekt ons thuis-sterrenstelsel, de Melkweg, zich uit met de heldere centrale balk, uitgelijnd met de telescoopkoepel. Rechts op de achtergrond is de koepel zichtbaar die ooit de MarLy 1-metere telescoop huisvestte. De telescoop ving zijn eerste licht op in 1996 en was actief tot 2009. Voor de MarLy bood de koepel al onderdak aan 40-centimeter Grand Prisme Objectif, een fotografische astrograaf. Voor de MarLy-koepel is de behuizing van de kleine Marseille 0,36-meter telecoop zichtbaar.

16 maart 2015: Deze afbeelding, genomen bij het Paranal Observatory van ESO, toont de vier Auxiliary Telescopes van de Very Large Telescope (VLT) tegen de Chileense sterrenhemel. De Auxiliary Telescopes (hulptelescopen) hebben elk een diameter van 1,8 meter. Samen met de vier 8,2-meter Unit Telescopes vormen ze de meest geavanceerde set optische telescopen ter wereld. De telescopen werken samen en vormen zo de VLT Interferometer (VLTI). Dankzij deze gigantische interferometer kunnen astronomen 25x meer details zien dan met een losse Unit Telescope. Op de foto zijn duidelijk de Kleine en de Grote Magelhaense Wolk te zien. Ze zijn alleen vanaf het zuidelijk halfrond zichtbaar. Deze twee onregelmatige dwergstelsels bevinden zich in de zogeheten Lokale Groep. Ze begeleiden onze eigen Melkweg. Deze foto is gemaakt door onze Flickr-vriend John Colosimo. Hij stuurde hem in via de Your ESO Pictures Flickr group.

9 maart 2015: Resembling a cross between the Bespin Cloud City and the ice planet Hoth from Star Wars: The Empire Strikes Back, here we see ESO’s La Silla Observatory blanketed in snow as the Sun sets. The characteristic domes of the La Silla telescopes are closed off to protect the instruments from the harsh environment and icy weather. Amongst the plethora of white, the MPG/ESO 2.2-metre telescope is particularly distinctive due to its silver dome. On a normal night, as darkness falls, the telescope domes will open and begin their nightly routine of observing the cosmos. Despite being located in a very dry area of the world, La Silla does occasionally experience some precipitation in the form of snow and a spattering of rain, as seen in this chilly picture taken by ESO Photo Ambassador Malte Tewes. However, although it does get cold in the Atacama Desert, where La Silla is located ...

2 maart 2015: Deze foto laat het heldere centrum en de wervelende armen van het spiraalstelsel NGC 6300 zien. NGC 6300 staat in het zuidelijke sterrenbeeld Altaar (The Altar) dat verschillende intrigerende deep-sky objecten bevat. NGC 6300 heeft prachtige spiraalarmen verbonden door een rechte balk die dwars door het midden van het sterrenstelsel loopt. Hoewel het in zichtbaar licht, zoals in deze foto, lijkt op een standaard spiraalstelsel is het eigenlijk een Seyfert II sterrenstelsel. Dergelijke stelsels hebben centra die ongewoon lichtgevend zijn en die zeer energierijke straling uitzenden in golflengtes aan weerszijden van het zichtbare licht. Men vermoedt dat NGC 6300 in de kern een zwaar zwart gat bevat dat zo'n 300.000 keer zwaarder is dan de zon. Het materiaal dat in dit zwarte gat wordt getrokken, voedt de uitstoot van hoog energetische röntgenstraling uit de kern van het stelsel. Dit beeld van NGC 6300 werd gemaakt door de ESO Faint Object ...

23 februari 2015: This stunning panorama shows the Licancabur volcano, just left of centre, high on the Chajnantor Plateau near to the site of the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). The spattering of white objects in the sky, though it could be mistaken for snow, is in fact stars. Licancabur stands some 5920 metres high, located on the border between Chile and Bolivia. The border between the two countries cuts across the northeastern slope of the volcano, meaning that the lower two thirds of this northeastern slope actually belong to Bolivia. The sweep of white in the foreground of this image is made up of tall, thin blades of hardened snow and ice. These icy needles, known as penitentes, are a natural phenomenon found in the region (potw1221). Not so natural is the glow to the left of the image emanating from the street lights of the small Chilean town, San Pedro de ...

16 februari 2015: Deze foto toont de overgang van nacht naar dag op Eso's La Silla observatorium. De ochtendzon vervaagt het licht van de maan die laag links in beeld staat. De foto is gemaakt door ESO Photo Ambassador Alexandre SANTERNE en toont ESO's 3,6-meter telescoop in de rechterbovenhoek. De telescoop, die zich 2400 meter boven de zeespiegel bevindt en scherp afsteekt tegen het ochtendlicht, werd ingehuldigd in 1976. Momenteel wordt hij gebruikt door de HARPS -spectrograaf, de meest productieve exoplanetenjager ter wereld. La Silla is ESO's eerste sterrenwacht. Geopend in 1969 ligt het 600 kilometer ten noorden van Santiago aan de rand van de Chileense Atacama-woestijn. La Silla was het grootste astronomische observatorium van zijn tijd en maakte dat Europa een leidende rol kreeg in het astronomisch onderzoek. Zoals de foto laat zien is het luchtruim boven La Silla kraakhelder. Een voorwaarde voor het bestuderen van het heelal. Met meer dan 300 ...

9 februari 2015: Stap 's nachts uit de controlekamer van de Very Large Telescope (VLT), en een adembenemend uitzicht valt je ten deel. Duizenden sterren bedekken de hemel en de Melkweg strekt zich uit van horizon tot horizon. Waar op de foto donkere banen zichtbaar zijn in de Melkweg blokkeren dichte wolken van stof en gas het licht van de sterren die zich erachter bevinden. De verschillende kleuren van de omringende zichtbare sterren zijn het gevolg van verschillen in ouderdom en temperatuur. Jonge, hete sterren zijn erg blauw-wit van kleur, terwijl de oudere, koelere generatie meer oranje of rood lijkt. Voor de astronomen betekent een uitzicht als dit dat er goede data verzameld kunnen worden doordat vervuilend maanlicht afwezig is. Om het buiten zo donker mogelijk te houden, worden alle lichten in ongebruikte kantoren in het controlegebouw uitgezet en gebruikt men in andere kamers verduisterende rolgordijnen. Buiten lopen astronomen met behulp van een ...

2 februari 2015: This unique and spectacular image of ESO’s La Silla Observatory features a cloudless sky stained with red and green airglow and bejewelled with celestial objects. Amongst the celestial cast are the Small and Large Magellanic Clouds just to the right of centre, the rosy-red glow of various star-forming regions and the faint green streak of a meteor just to the left of the Milky Way. These striking heavenly regulars are eclipsed however by the presence of something far more elusive and much closer to home. The six panels below the main image magnify a series of extremely rare atmospheric phenomenon known as sprites. A few hours before daybreak — signalled by the spire of zodiacal light rising from the base of the Milky Way — a powerful thunderstorm appeared on the distant horizon, and the Earth’s upper atmosphere became a playground for these ephemeral events. Named after Shakespeare’s mischievous sprites ...

26 januari 2015: Bij het vallen van de avond gaat het doek op voor een voorstelling in het theater van de wolkenloze hemel boven La Silla . De openingsscène toont direct alle acteurs met een hoofdrol in dit theatrale stuk voor Komeet Lovejoy, in gloeiend groen midden op het toneel; rechtsboven de Pleiaden en de California Nevel zorgt voor contrast in de vorm van een rode gasboog rechts van Lovejoy. Een meteoor trekt zijn eigen spoor van licht in de scène, schijnbaar op weg naar het wazige groen aan de horizon. Het publiek wordt gevormd door de telescopen van La Silla. Zij bekijken deze hemelse voorstelling terwijl een dunne lage sluierbewolking zich vastklampt aan de vlakte onder het observatorium, doorsneden door de Panamericana Highway. Komeet Lovejoy's lange staart wordt door de zonnewind weg van de komeet geduwd. Koolstofverbindingen die zijn aangeslagen door ultraviolette straling van de zon zorgen voor de opvallend groene tint. ...

19 januari 2015: This striking new image shows ESO’s Paranal Observatory in Chile soon after sunset. The last rays of the day create a spectacular orange haze as they pass through the dusty lower levels of the atmosphere, setting a perfect scene for this picture of the week. In this long exposure image we can see star trails caused by the movement of stars across the sky as the earth rotates. These tracks look a little like dotted lines, an effect caused by combining a number of individual shots taken with short gaps in between. The crookedness at the bottom of the star trails is due to the camera moving out of place. The path of the crescent Moon can also be seen towards the lower left of the frame as it slowly sets, appearing to sink into the Pacific Ocean. The moon is not trailed as it was taken with a series ...

12 januari 2015: Coated in a layer of ashen dust and littered with heavy equipment vehicles, the peak of Cerro Armazones appears conspicuously flattened as efforts continue to craft a platform for the European Extremely Large Telescope (E-ELT). This shot of the monumental work in progress was taken from a quadcopter by ESO Photo Ambassador Gerd Hüdepohl, allowing a stretch of the Chilean Coastal Range, with Cerro Paranal and the Very Large Telescope, to be unveiled as a dramatic backdrop. The Atacama Desert and its crumpled mountains unfurl outwards, dissolving into a hazy blue towards the horizon. They provide a largely featureless but quietly arresting stage for the E-ELT, which will serve as the world’s largest optical and near-infrared telescope. The clear skies of the Atacama provide the E-ELT with the perfect conditions to see the Universe with a sharpness far exceeding even that of the NASA/ESA Hubble Space Telescope. When operational, this ...

5 januari 2015: High on the Chajnantor Plateau in Chile’s Atacama region, at a breathtaking altitude of 5100 metres, ESO operates the Atacama Pathfinder Experiment telescope, APEX. APEX is a pathfinder for ALMA, the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, a revolutionary new telescope that ESO, together with its international partners, has built close to APEX on the Chajnantor Plateau. APEX is based on a prototype 12-metre antenna constructed for the ALMA project, and it is finding many targets that ALMA will be able to study in greater detail. This spectacular aerial image was taken in December 2012 by Clémentine Bacri and Adrien Normier, the two crew members of the non-profit organisation ORA Wings for Science project, who are flying a special eco-friendly ultralight aeroplane on a year-long journey around the world. While on route, they help out scientists with aerial capabilities ranging from air sampling to archaeology, biodiversity observation and 3D terrain modelling. ESO ...

29 december 2014: Wat je hier ziet is een wervelende show van sterren boven de ESO-sterrenwacht op La Silla. Een lange reeks van samengevoegde beelden maakt dat de draaiende beweging van de aarde zichtbaar wordt doordat de sterren hun baan rond de zuidelijke hemelpool markeren. Op de voorgrond zie je de vertrouwde zilveren koepel van de MPG/ESO 2,2-meter telescoop, daarnaast de witte koepel van de ESO 1-meter Schmidt-telescoop en het rechthoekige gebouw van de New Technology Telescope. Daarachter zijn nog de twee koepels van de 3,6-meter telescoop zichtbaar, met de aangrenzende kleinere -en inmiddels buiten gebruik gestelde- Coudé Auxiliary Telescope. Maar wat zijn die rechte strepen in de lucht? Is het een vogel? Is het een vliegtuig? Eh... ja, het is inderdaad een vliegtuig en als je heel goed kijkt zie je niet één maar drie lichtpaden, van drie afzonderlijke vliegtuigen, van links naar rechts door het beeld lopen. Ze draaien niet met ...

22 december 2014: Season’s Greetings on behalf of everyone at the European Southern Observatory! We wish you happy holidays, a good start into the next year and a fruitful 2015! Links: Christmas card 2014

15 december 2014: Regenbogen zijn een gewaardeerd verschijnsel. Ze geven kleur aan donkere en sombere dagen. Dit geldt ook voor deze zeldzame regenboog boven de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) Operations Support Facility (OSF), op 2900 meter boven de zeespiegel in de buurt van San Pedro de Atacama. De OSF is het basiskamp voor de ALMA-site, die aanzienlijk hoger ligt, op meer dan 5000 meter hoogte op de Chajnantor-hoogvlakte. Bij het OSF wordt het ALMA-observatorium bediend, en worden nieuwe technische installaties geassembleerd, geïntegreerd en gecontroleerd voordat ze worden vervoerd naar hun eindbestemming op Chajnantor. Dit gebeurt op het OSF omdat de lucht hier minder ijl is dan op de hoogvlakte en werknemers hun taken kunnen uitvoeren zonder de gezondheidsrisico's die zijn verbonden aan het werken op grote hoogte. Deze regenboog werd gefotografeerd door ESO-medewerker Armin Silber.

8 december 2014: La Silla ligt op 2400 meter boven zeeniveau en is daarmee het laagst gelegen ESO-observatorium in Chili. Het ligt ongeveer 200 meter lager dan Paranal en half zo hoog als ALMA, dat op de top van de Chajnantor zo'n 5000 meter boven de zeespiegel ligt. Desondanks worden wetenschappers op La Silla regelmatig herinnerd aan de extreme hoogte waarop ze werken, bijvoorbeeld door een spektakel als dit - een wolkendek onder hun voeten! La Silla, in het zuiden van de Atacama-woestijn, is een van de droogste plaatsen op aarde. Wolkenformaties komen daar bij uitzondering voor. Het dorre klimaat in deze regio is het resultaat van de Peruaanse Humboldt Current. Deze golfstroom wordt veroorzaakt door de opwaartse beweging van koud water uit de diepten van de nabijgelegen Stille Oceaan, en stroomt langs de westkust van Zuid-Amerika. Dit koude water zorgt voor koude lucht op zeeniveau en warme lucht op grotere hoogte. In ...

1 december 2014: Deze afbeelding toont een gebied van de Melkweg binnen het sterrenbeeld Schorpioen, dicht bij het ​​centrale vlak van de melkweg. De regio bevat een dichte wolk van stof en gas die in verbinding staat met de moleculaire wolk IRAS 16562-3959, hier duidelijk zichtbaar als oranje vlek temidden van de vele sterren midden in het beeld. Wolken als deze zijn kraamkamers van nieuwe sterren. In het centrum van deze wolk is dwars door de sluier van stof en gas een helder object zichtbaar met de naam G345.4938+01.4677. Deze zeer jonge ster is het resultaat van het proces waarin stof en gas onder invloed van de zwaartekracht samentrekt. De jonge, zeer heldere ster is ruwweg 15 keer zwaarder dan de zon en goed zichtbaar in deze recente opname van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Een team van astronomen deed verrassende ontdekkingen. Binnen G345.4938+01.4677 bestaat een grote schijf van gas en stof ...

24 november 2014: Door rode reuzensterren te bestuderen leren sterrenkundigen over de toekomst van onze zon, en hoe vorige generaties sterren materie in het universum hebben verspreid die nodig is voor het ontstaan van leven. Een van bekendste rode reuzensterren aan de hemel is Mira A. Hij maakt deel uit van het dubbbelstersysteem Mira dat op 400 lichtjaar afstand van de aarde staat. Op deze foto onthult ALMA Mira’s geheime leven. Mira A is een oude ster die materie uitspuwt dat vervolgens in het heelal wordt recycled. Mira A’s partner, Mira B, draait op twee keer de afstand Zon-Neptunus om hem heen. Mira A heeft een langzame sterrenwind die de verdeling van omringende materie beïnvloedt. ALMA heeft nu bevestigd dat Mira A’s partner een compacte witte dwerg is, met een sterke en snelle sterrenwind. Mira A en Mira B zijn lang geleden begonnen aan het vormen van hun vreemde en mooie omgeving. Nieuwe ...

17 november 2014: Heb je je wel eens afgevraagd hoe de binnenkant van ESO's Very Large Telescope eruit ziet? Deze foto van de week toont het binnenste van UT3, één van VLT's unit telescopen (UT's). Deze telescoop staat ook wel bekend als Melipal. De maan verlicht de belangrijkste constructie, het stalen frame dat het optische binnenwerk draagt. De hoofdspiegel is 8,2 meter in diameter en heeft een gewicht van meer dan 23 ton. Om die te kunnen draaien met behoud van de hoge optische resolutie heb je een stevig frame nodig. Dit beweegbare stalen frame weegt meer dan 430 ton, ongeveer net zo veel als een volledig geladen Jumbo Jet! Het frame, de optica en elektronica zijn ondergebracht in een stalen behuizing die bescherming biedt tegen de barre omstandigheden in de Atacama woestijn. Melipal is de Mapuche benaming voor het Zuiderkruis. De andere drie unit telescopen hebben ook Mapuche namen die verwijzen naar ...