Foto van de Week 2020

10 augustus 2020: Onder astronomen zijn wolken misschien niet zo geliefd, maar ze zijn vaak een welkome aanblik voor fotografen op de zeldzame momenten dat ze de woestijnhemel sieren! In deze ongewone scène is een vurige lucht te zien boven ESO’s Paranal Observatorium in de droge Atacamawoestijn in Chili, thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT). De VLT bestaat uit vier hoofdtelescopen, groot en vierkant, en vier kleinere en rondere hulptelescopen, waarvan er hier drie te zien zijn. Ze staan stilletjes aan de rechterkant van het beeld met hun koepels gesloten. De wolk is niet het enige atmosferische fenomeen dat zichtbaar is. Aan de linkerkant van de foto schiet een heldere lichtstraal naar boven, waardoor een verlichte kolom ontstaat. Dit is een lichtzuil, veroorzaakt door kleine ijskristallen in de atmosfeer die omgevingslicht reflecteren. Deze kolommen verschijnen meestal net boven of onder een felle lichtbron, in dit geval de ondergaande zon, en sturen ...

3 augustus 2020: Tijdens een bezoek aan ESO’s Very Large Telescope (VLT) bij het Paranal Observatorium in Chili had astrofotograaf en ESO fotoambassadeur Yuri Beletsky het geluk om dit adembenemende uitzicht te fotograferen. Drie hemelbollen, elk totaal verschillend, prachtig uitgelijnd in de lucht. De grootste bol op de foto is een van de vier hulptelescopen van de VLT. Deze beweegbare telescopen kunnen in verschillende configuraties gebruikt worden om verschillende wetenschappelijke doelen te bereiken. Boven de hulptelescoop zweeft de maan. De ondergaande zon verlicht maar een klein stukje van onze rotsachtige satelliet, maar een deel van de maria — de donkere, zeeachtige resten van lavastromen uit de begindagen van de maan — zijn ook zichtbaar. Bovenaan het beeld staat Venus, de tweede planeet vanaf de zon en onze planetaire buur.

27 juli 2020: De heldere hemel boven het Chajnantor-plateau in Chili wordt in tweeën gesneden door de immense, levendige rimpeling van de Melkweg. Hier in het zuidelijke halfrond is het magnifieke rijke midden van het sterrenstelsel vaak zichtbaar, met zijn briljante wolkerige lengte die zich uitstrekt over de horizon. Onder zijn gloed bevindt zich een cluster van witte antennes, gericht op de hemel en geïllumineerd door een heldergeel licht dat aan technici aantoont of het al dan niet veilig is om dichter te komen. Deze telescopen maken deel uit van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een gigantische interferometer die bestaat uit 66 individuele antennes. Deze antennes werken samen over een afstand van tot 16 kilometer om het universum in groot detail te bestuderen. ALMA is ontworpen om licht te “zien” dat onzichtbaar is voor het blote oog – op golflengtes van ongeveer een millimeter, tussen infrarood licht en radiogolven. Zulk licht komt ...

20 juli 2020: Deze bijzondere foto, genomen in de Atacama-woestijn in Chili, toont de zon die neergaat achter drie van de vier unittelescopen die deel uitmaken van ESO’s Very Large Telescope (VLT). De optimale waarnemingsomstandigheden zijn het gevolg van de locatie van het observatorium. Het Paranal-observatorium van ESO bevindt zich op een hoogte van 2600m in één van de droogste gebieden ter wereld, waar een ontzettend heldere hemel te vinden is. In dit beeld – dat een tiental minuten na zonsondergang genomen werd – zijn er al sterren te zien, verspreid over de wolkeloze hemel. De heldere ster Sirius is al zichtbaar, terwijl het bekende sterrenbeeld Orion, de jager, boven de koepel van de unittelescoop in de voorgrond zweeft. Met het verduisteren van de lucht zal de sterrenhemel zich in steeds meer en meer detail ontluiken, totdat de condities perfect zijn voor toonaangevende wetenschappelijke observaties.

13 juli 2020: Een komeet uit de buitenste regionen van het zonnestelsel, die de bijnaam NEOWISE kreeg, werd gefotografeerd door twee ESO-medewerkers – die ook fervente astrofotografen zijn – op 8 juli 2020 in de hemel boven het ESO Supernova astronomiecentrum en het ESO-hoofdkwartier in Garching, Duitsland. Deze zeldzame traktatie werd bijgestaan door een ander nachtelijk fenomeen: de ongewone lichtende nachtwolken – glanzende, ijzige wolken die heel erg lijken op waterrimpels in de nachthemel. NEOWISE, officieel bekend als C/2020 F3, werd eerst ontdekt door de NASA NEOWISE-ruimtemissie in maart van dit jaar. Het wordt verwacht dat de komeet doorheen deze maand doffer wordt, maar dat ze nog steeds zichtbaar zal blijven met het blote oog tijdens juli. Op 23 juli zal ze op het dichtste punt met de aarde staan, op een afstand van slechts iets meer dan 100 miljoen km. De spectaculaire heldere staart van de komeet is het gevolg van de ...

6 juli 2020: Dit prachtige beeld, genomen met de FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph (FORS) op de Very Large Telescope (VLT) van ESO, toont een sterrenveld van alle leeftijden – sommige loeren dichtbij in de voorgrond, andere tonen zich in de verte. De rode en blauwe tinten eigen aan het beeld bestaan door het gebruik van filters, die toelaten om bepaalde golflengtebereiken van licht te selecteren. Beelden met verschillende filters kunnen gecombineerd worden om kleurrijke samengestelde beelden te creëren. Dit wordt gedaan door een bepaalde kleur toe te wijzen aan een filter, de beelden te kleuren naargelang de filter die gebruikt wordt, en daarna al deze afzonderlijke beelden te combineren. Het resultaat is een spectaculair en kleurrijk beeld dat de verschillende golflengtes van licht demonstreert. Dit stukje hemel bevindt zich in het sterrenbeeld Crux (het Zuiderkruis), een heel helder deel van de Melkweg. Dit beeld maakt deel uit van het ESO Cosmic ...

29 juni 2020: Op 2 juli 2019 was ESO’s La Silla Observatorium het toneel van een zeldzame sterrenkundige gebeurtenis, een totale zonsverduistering. Het La Silla Observatorium, ingehuldigd in 1969, leidde ESO naar de frontlinie van de astronomische wetenschap. Het 50-jarig jubileum van vorig jaar vierde de voortdurende bijdrage van La Silla aan de wetenschap, en viel toevallig samen met de schaduw van de totale zonsverduistering, of umbra, die over het observatorium passeerde. Op deze foto is het adembenemende uitzicht op de totale zonsverduistering vastgelegd, een zeldzame gebeurtenis die deze dag minder dan twee minuten duurde. Tijdens een totale zonsverduistering kruisen de paden van de zon en de maan aan de hemel, perfect overlappend, iets wat alleen mogelijk is omdat de zon en de maan toevallig op de juiste afstand van de aarde staan om hetzelfde deel van de hemel in te nemen. Een paar sterren schijnen op dat moment helder terwijl de schitterende ...

22 juni 2020: Het begin van de vroege ochtend onthult het ESO Residencia-hotel, waar astronomen en ingenieurs verblijven terwijl ze met de ESO-telescopen van het Paranal-observatorium in de Chileense Atacamawoestijn werken. Dit zijn onder andere de Very Large Telescope (VLT) en de VLT Survey Telescope (VST), welke op de achtergrond zichtbaar zijn, en VISTA (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy). Door de dorre woestijn eromheen wordt de Residencia soms een “oase in de woestijn” genoemd. Het decor is zo opvallend dat het gebouw te zien was in de James Bond-film Quantum of Solace uit 2008. Het uitzicht vanaf de westkant van de Residencia richting de Stille Oceaan is spectaculair en de architectuur zelf is ook bekroond. Gasten die verblijven in de Residencia zijn van alle gemakken voorzien, met meer dan honderd slaapkamers, een restaurant, een zwembad en zelfs een sauna. Er is ook een kunstmatige tuin die als toevluchtsoord fungeert tegen enkele ...

15 juni 2020: ESO's La Silla-observatorium kan bogen op een opvallend hoog aantal wolkenvrije nachten per jaar. De Melkweg die door miljarden sterren wordt gevormd, is er inderdaad zeer vaak te zien. In de koepel op de voorgrond is een van de drie 60-centimeter telescopen te zien die samen het ExTrA-project vormen, dat eind 2017 zijn eerste licht kreeg. Deze kleine groep telescopen is in de eerste plaats ontworpen om verre exoplaneten te detecteren tijdens hun passage vóór hun moederster, bij voorkeur heldere en nabijgelegen rode dwergsterren. Het project heeft tot doel zoveel mogelijk planeten te ontdekken tijdens zo’n overgang - inclusief planeten ter grootte van de aarde die zich in de bewoonbare zone bevinden - en tevens hun structuur en samenstelling te bepalen. Deze planeten worden vervolgens met de grootste telescopen ter wereld verder bekeken om hun atmosfeer te analyseren.

8 juni 2020: In 2016 reisde een team van vier astrofotografen en videografen van wereldklasse naar de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili. Hun doel? Opvallende beelden van het heelal vastleggen in ultra high definition (UHD) en fulldome formaten - perfect voor gebruik in planetariumshows! In de loop van een paar weken verzamelden de fotografen UHD-foto's, time-lapses van de volledige hemel, 360-graden panorama's en meer, waaronder een hele reeks adembenemende foto's van hun omgeving. Een voorbeeld hiervan is deze ESO-foto van de week, waarop het nachtelijke Paranal - de thuisbasis van ESO's Very Large Telescope (VLT) - te zien is. De sterrenkijker die rechts zichtbaar is en wijst naar de prachtige boog van de Melkweg die naar boven buigt, is ESO-fotoambassadeur Babak Tafreshi, een van de expeditieleden. De telescopen die de VLT vormen, zijn verspreid over de linkerkant van de opname te zien (de vier doosvormige Unit-telescopen en drie van de vier rondere hulptelescopen). ...

1 juni 2020: Een van de spannendste resultaten van de moderne sterrenkunde is de kennis dat het heelal vol zit met werelden buiten ons eigen zonnestelsel, bekend als exoplaneten. Steeds meer bewijs suggereert dat om de meerderheid van de sterren in het heelal planeten heen suizen. Één zo'n systeem is te zien in deze majestueuze foto van de week. Deze antennes behoren tot de 66 die deel uitmaken van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), gelegen op het Chajnantorplateau in Chili. Twee heldere sterren staan direct boven de middelste antenne, de helderste van deze twee sterren is een drievoudig stersysteem dat bekend staat als Alpha Centauri. Een exoplaneet genaamd Proxima b werd onlangs ontdekt door ESO-telescopen en andere faciliteiten, draaiend in een baan rond de drie sterren (Proxima Centauri) in de bewoonbare zone. Omdat Alpha Centauri het zonnestelsel is dat het dichtst bij de aarde staat, is Proxima b dichtsbijzijndste exoplaneet die ooit ...

25 mei 2020: Hier staat Babak A. Tafreshi, een van ESO’s fotoambassadeurs, onder de prachtige zuidelijke sterrenhemel. Babak staat op een deel van het enorme vulkaancomplex Miñiques, gelegen in de Antofagastaregio in Chili’s Atacamawoestijn. Deze regio is ook de thuisbasis van ESO’s Paranal Observatorium, waar de Very Large Telescope (VLT) naar de hemel staart en exotische fenomenen als gammaflitsen, extrasolaire planeten en superzware zwarte gaten observeert. Elk van de telescopen die onderdeel uitmaken van de VLT kunnen objecten detecteren die ongeveer vier miljard keer zwakker zijn dan het blote oog kan zien. Hierdoor heeft de VLT veel beter zicht op het heelal dan mensen. De lucht boven de Atacamawoestijn is echter wel een van de helderste en donkerste ter wereld, dus het is geen wonder dat Babak er toch zwaar van onder de indruk is. De spectaculaire blauwe werveling boven Babaks hoofd is de Grote Magelhaense Wolk, een dwergsterrenstelsel dat om de ...

18 mei 2020: Deze foto toont twee op elkaar inwerkende sterrenstelsels, een paar genaamd Arp 271. Individueel worden deze sterrenstelsels NGC 5426 en NGC 5427 genoemd. Het zijn allebei spiraalstelsels van ongeveer dezelfde grootte. Sommige astronomen geloven dat deze sterrenstelsels aan het fuseren zijn tot één enkele entiteit. Deze interactie zal in de komende paar miljoen jaar steeds meer nieuwe sterren creëren, waarvan sommige te zien zijn binnen de “brug” van gas die de twee stelsels verbindt. Zo’n soort botsing en interactie kan ook gebeuren met ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, die waarschijnlijk over ongeveer vijf miljard jaar zal botsen met het naburige Andromedastelsel. Deze sterrenstelsels zijn meer dan 120 miljoen lichtjaar van ons verwijderd, en zijn ontdekt door de Duits-Britse sterrenkundige William Herschel in 1785. Herschel was een productieve wetenschapper die ook infraroodstraling en de planeet Uranus ontdekte. Link: Voorgaande publicatie van hetzelfde sterrenstelselpaar: http://www.eso.org/public/images/potw1035a/

11 mei 2020: Sommige zelfportretten zijn beter dan andere. En deze foto van ESO-fotoambassadeur Petr Horálek is zeker een van de indrukwekkendere! De fotograaf baadt in het licht van de gloeiende Melkweg, overschaduwd door de schaal en pracht van het beeld boven hem. Horálek staat op een van de hoogste en droogste locaties op Aarde, tussen een enorm array van antennes van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). ALMA bevindt zich op het 5000 meter hoge Chajnantorplateau in de Chileense Atacamawoestijn. Het array ziet het heelal in golflengten van licht tussen infrarood en radio, de sleutel tot het waarnemen van koude en verre objecten, en bestudeert de bouwstenen van sterren, planetenstelsels, sterrenstelsels en het leven zelf. ALMA tast tot aan de rand van het waarneemare heelal, en maakt het mogelijk voor astronomen om te onderzoeken en begrijpen hoe onze kosmos is ontstaan. De donkere, heldere en droge luchten boven Chili maken ...

4 mei 2020: De komst van daglicht bij ESO’s La Silla Observatorium onthult de pracht van het heelal voorbij onze eigen kleine planeet in oogverblindend detail. De Melkweg strekt zich uit als een vaandel van stof, belicht door het licht van miljarden sterren. Wolken van interstellair stof zijn het dikst in de buurt van het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius), dat het centrum van de melkweg markeert — de kern waar de spectaculaire spiraalarmen omheen draaien. Het galactisch centrum herbergt ook een superzwaar zwart gat dat enorme hoeveelheden energie produceert terwijl het zijn omgeving opslokt (Sagittarius A*). ESO’s telescopen hebben meegeholpen bij het karakteriseren van dit monsterlijke zwarte gat. Een studie van bijna drie decennia lang gebruikte een aantal van ESO’s vlaggenschiptelescopen, inclusief een van de 8,2 meter lange unit-telescopen (Yepun) van de Very Large Telescope bij ESO’s Paranal Observatorium, en de 3.5-metre New Technology Telescope (NTT) bij La Silla, om de beweging van de ...

27 april 2020: Deze prachtige foto van de week toont de prachtige Melkweg die zich uitstrekt boven de Very Large Telescope (VLT) bij ESO's Paranal-observatorium. Laat je verbazen door de details die zichtbaar zijn in de nachtelijke hemel vanaf deze afgelegen plek in de Chileense Atacama-woestijn. Bij Paranal is de met sterren bezaaide Melkweg zo helder dat hij op een donkere nacht van mensen en objecten zelfs een zichtbare schaduw kan werpen! Deze afbeelding toont talloze sterren, donkere stofbanen en gloeiende wolken van kosmisch gas. De wolken zijn plaatsen van stervorming; energetische straling afkomstig van pasgeboren sterren ioniseert de waterstof in de gaswolken, waardoor ze rozerood gaan gloeien. Onder de Melkweg bevindt zich de Grote Magelhaense Wolk, een dwergstelsel dat in een baan om de Melkweg draait. De nachtelijke hemel wordt elke nacht waargenomen door 's werelds meest geavanceerde optische observatorium, de VLT. Deze telescoop bestaat eigenlijk uit vier Unit Telescopen, die allemaal ...

20 april 2020: Deze foto van de week toont twee van de drie nieuwe ExTrA-telescopen die zijn ondergebracht bij ESO's La Silla-observatorium in Chili. Ze staan op meer dan 2.000 meter boven zeeniveau waar ze zoeken naar werelden ter grootte van de aarde die draaien rond klasse M-sterren, sterren die kleiner zijn dan de zon. Een 'vallende ster' flitst door de nachtelijke hemel boven de telescopen richting de horizon van de Atacama-woestijn in Chili. Vallende sterren zijn helemaal geen sterren, maar kleine stukjes steen of stof die dicht bij de aarde komen en in de atmosfeer verbranden. Voordat ze in de atmosfeer van de aarde komen, worden deze kleine hemellichamen meteoroïden genoemd. De dramatische lichtstrepen veroorzaakt door het verbranden van meteoroïden zijn niet alleen mooi en opwindend, maar ook informatief. Wetenschappers kijken naar het pad en de helderheid van een meteoroïde om te bepalen van waar in het zonnestelsel deze vandaan gekomen is ...

13 april 2020: Van 18 tot 20 juli 2017 had West-Duitsland zware stormen te verduren. Donder en onweer veroorzaakten talloze branden en stuwden het waterpeil met wel 1,5 meter omhoog, waardoor straten en kelders in de hele regio blank kwamen te staan. Hoewel ze verwoestend waren, hadden deze stormen hun eigen indrukwekkende schoonheid. In Garching bei München, de thuisbasis van ESO's hoofdkwartier, maakte ESO-fotoambassadeur Petr Horálek deze prachtige foto van een storm boven de weg die München met Berlijn verbindt. Interessant is dat de lucht rondom de storm paars getint is. Exotische kleuren in de lucht, zoals rood, groen, oranje of paars, duiden meestal op de aanwezigheid van geladen deeltjes in de atmosfeer, vaak veroorzaakt door weersystemen en wolkenformaties. De kleur van de lucht houdt ook verband met de temperatuur van eventuele bliksemschichten, hun afstand tot ons, de manier waarop hun licht wordt vervormd voordat het onze ogen raakt en het tijdstip van ...

6 april 2020: Omringd door het glimmende metaal van een van de unittelescopen van de Very Large Telescope voeren twee technici onderhoudswerk uit aan de complexe en delicate optische systemen van de telescoop. Net zoals de ogen van mensen moeten de ogen van ESO's sterrenwacht Paranal voortdurend nagekeken, onderhouden en getest worden om de allerbeste astronomische beelden op te leveren. De enorme spiegels van de 8,2-meter unittelescoop zijn ondergebracht in beschermende structuren, die ervoor zorgen dat de gevoelige opto-elektronische systemen beschut worden tegen de barre en stoffige woestijnomgeving. Maar zelfs met dit beschermingsniveau, loont het nog steeds om de spiegels af en toe een lenteschoonmaakbeurt te geven! Dit is van vitaal belang, aangezien zelfs de geringste vervuiling de ontvangen astronomische opnamen kan vervormen. De fijne stofdeeltjes van de Atacamawoestijn verminderen niet enkel de beeldkwaliteit, maar kunnen ook een schurende werking hebben op het oppervlak van de spiegel. Dit betekent dat de spiegel niet ...

30 maart 2020: Deze Foto van de Week toont de Melkweg die zich uitstrekt over de hemel boven de Chileense Atacamawoestijn. Donkere slierten van interstellair stof vormen een turbulent mengsel met de heldere gloed van heet gas en miljarden sterren, waardoor een scène ontstaat die doet denken aan het dikke rookspoor van een raket na lancering. In tegenstelling tot het onstuimige tafereel bovenin, staat een toren van ESO’s Paranal Observatorium sereen onder de avondhemel. Paranal is de thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT), een baanbrekend observatorium bestaande uit vier Unit Telescopes en vier verplaatsbare hulptelescopen. De telescopen kunnen in verschillende combinaties gebruikt worden om een interferometer te vormen, waarbij het licht dat elke telescoop opvangt wordt gecombineerd, waardoor astronomen het universum in spectaculair hoge resolutie kunnen bestuderen. De VLT heeft veel wetenschappelijke primeurs op zijn naam, waaronder het volgen van individuele sterren die bewegen rond het centrum van de Melkweg met ongekende ...