APEX

De Atacama Pathfinder EXperiment-telescoop (APEX) van ESO staat op een van de hoogste sterrenwachtlocaties ter wereld: de 5100 meter hoge Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense Atacamawoestijn.

APEX is een telescoop met een diameter van 12 meter voor het opvangen van millimeter- en submillimeterstraling – het golflengtegebied tussen infraroodstraling en radiostraling. De submillimeter-sterrenkunde opent het venster op het koude, stofrijke en verre heelal. Maar deze zwakke signalen uit de ruimte worden sterk geabsorbeerd door de waterdamp in de aardatmosfeer. Daarom is Chajnantor de ideale plek voor zo'n telescoop: het gebied is een van de droogste ter wereld en ligt meer dan 750 meter hoger dan de sterrenwachten op Mauna Kea en zelfs 2400 meter hoger dan de Very Large Telescope (VLT) op Cerro Paranal.

LIVE webcam

Webcam | 18 Jul 2017 09:03 CEST

LIVE

LIVE-beeld van APEX (18 Jul 2017 09:03 CEST)

Webcam | 18 Jul 2017 09:03 CEST

LIVE

APEXcam LIVE (Webcam | 18 Jul 2017 09:03 CEST)

Een rondleiding op de Chajnantor-hoogvlakte

APEX is momenteel de grootste submillimetertelescoop op het zuidelijk halfrond. Hij beschikt over een aantal verschillende instrumenten, waaronder LABOCA – de Large APEX Bolometer Camera. LABOCA maakt gebruik van een raster van uiterst gevoelige thermometers – zogeheten bolometers – om submillimeterstraling te detecteren. Met bijna 300 pixels is dit de grootste camera in zijn soort. Om de kleine temperatuurverschillen in de zwakke submillimeterstraling te kunnen detecteren, worden al deze thermometers afgekoeld tot minder dan 0,3 graden boven het absolute nulpunt – een ijzige min 272,85 graden Celsius. Zijn grote gevoeligheid en grote beeldveld (een derde van de diameter van de volle maan) maken LABOCA van onschatbare waarde voor de submillimeter-sterrenkunde.

APEX was de voorloper van ALMA, de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, een revolutionaire nieuwe telescoop die ESO, samen met haar internationale partners, beheert op de Chajnantor-hoogvlakte. APEX is gebaseerd op het prototype van een antenne die voor het ALMA-project gebouwd is, en zal veel objecten ontdekken die ALMA later gedetailleerder zal kunnen onderzoeken.

APEX is een samenwerking tussen het Max Planck-Instituut voor Radiosterrenkunde (MPIfR, 550%), het Onsala Ruimteobservatorium (OSO, 13%) en ESO (32%). De telescoop wordt beheerd door ESO.

Wetenschappelijk onderzoek met de APEX-telescoop

Submillimeteronderzoek is een relatief onderontwikkelde tak van de sterrenkunde en toont een heelal dat niet waarneembaar is in het bekendere zichtbare en infrarode golflengtegebied. Het leent zich bij uitstek voor de bestudering van het 'koude heelal': de straling op deze golflengten is afkomstig van uitgestrekte koude wolken in de interstellaire ruimte, met temperaturen van slechts enkele tientallen graden boven het absolute nulpunt. Astronomen gebruiken deze straling voor het onderzoek van de chemische en fysische omstandigheden in deze moleculaire wolken – dichte gebieden van gas en stof waar nieuwe sterren worden geboren. In zichtbaar licht zijn deze gebieden in het heelal vaak donker van het stof, maar in het millimeter- en submillimetergebied van het spectrum stralen ze helder. Dit golflengtegebied is ook ideaal voor het onderzoek van de oudste en verste sterrenstelsels in het heelal, waarvan het zichtbare licht door de uitdijing van het heelal zo sterk roodverschoven is, dat het deze veel langere golflengten heeft gekregen.

Wetenschappelijke doelstellingen

Astrochemie, het koude universum

Meer over het onderzoek met APEX

• Onderzoek met de ESO-telescopen
• ESO's top 10 sterrenkundige ontdekkingen, n° 7 (ook beschikbaar in een presentatie)

Meer over de APEX-telescoop

• Meer interessante feiten staan op de FAQ-pagina
• Meer foto's en video's zijn beschikbaar in ESO's multimedia-archief
• Voor wetenschappers: gedetailleerde informatie is te vinden op de APEX-website

APEX Trailer

Download this trailer in other formats from the Video archive.