Persbericht

ESO legt de schim van een reuzenster vast

31 oktober 2022

Een griezelig spinnenweb, magische draken of de sliertige sporen van een spook? Wat ziet u in deze opname van de Vela-supernovarest? Dit kleurrijke ‘wandkleed’ bestaat uit de spookachtige overblijfselen van een reuzenster, en werd uitermate gedetailleerd vastgelegd met de VLT Survey Telescope, die op de ESO-sterrenwacht op Paranal in het noorden van Chili staat opgesteld.

De piekerige structuur van roze en oranje wolken is alles wat is overgebleven van een zware ster die ongeveer 11.000 jaar geleden door een krachtige explosie aan zijn einde kwam. Wanneer de zwaarste sterren het einde van hun leven bereiken, spatten ze vaak met enorme knal uit elkaar. Zulke zogeheten supernova-explosies veroorzaken schokgolven die zich een weg banen door het omringende gas, dat daarbij wordt samengedrukt. Daarbij ontstaan draderige slierten van gas die door de vrijgekomen energie helder oplichten, zoals op deze foto te zien is.

De 554 miljoen pixels tellende foto geeft een ongekend detailrijk beeld van de Vela-supernovarest, die naar het zuidelijke sterrenbeeld Vela (Zeilen) is genoemd. Er passen negen volle manen op deze foto, en de wolk is zelfs nog groter dan dat. Met een afstand van slechts 800 lichtjaar is dit een van de spectaculairste supernovaresten die we kennen.

Bij de explosie werden de buitenste lagen van de ster het omringende gas in geblazen. Zo zijn de opvallende filamenten ontstaan. De ster zelf is gereduceerd tot  een neutronenster – een uiterst compacte bal waarin protonen en elektronen zijn samengedrukt tot neutronen. De neutronenster in de Vela-supernovarest, iets buiten beeld linksboven, is een pulsar die maar liefst tien keer per seconde om zijn as wentelt.

De foto is een mozaïek van opnamen die met de groothoekcamera OmegaCAM van de VLT Survey Telescope (VST) zijn gemaakt. De 268 miljoen pixels tellende camera kan opnamen maken door verschillende kleurfilters. Voor deze specifieke foto van de Vela-supernovarest zijn vier verschillende filters gebruikt, hier weergegeven als een combinatie van magenta, blauw, groen en rood.

De VST is eigendom van het Nationaal Instituut voor Astrofysica in Italië, het INAF, en is met zijn spiegel van 2,6 meter een van de grootste telescopen die de nachthemel in zichtbaar licht verkent. Deze foto is het resultaat van zo’n hemelverkenning: de VST Photometric Hα Survey of the Southern Galactic Plane and Bulge (VPHAS+). Al meer dan zeven jaar brengt deze survey een aanzienlijk deel van ons eigen sterrenstelsel in kaart, waardoor astronomen beter leren begrijpen hoe sterren ontstaan, evolueren en uiteindelijk sterven.

Meer informatie

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt wetenschappers van over de hele wereld in staat om de geheimen van het heelal te ontdekken, ten bate van iedereen. Wij ontwerpen, bouwen en exploiteren observatoria van wereldklasse die door astronomen worden gebruikt om spannende vragen te beantwoorden en de fascinatie voor astronomie te verspreiden, en bevorderen internationale samenwerking op het gebied van de astronomie. ESO, in 1962 opgericht als intergouvernementele organisatie, wordt inmiddels gedragen door 16 lidstaten (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland) en door het gastland Chili, met Australië als strategische partner. Het hoofdkwartier van de ESO en haar bezoekerscentrum en planetarium, de ESO Supernova, zijn gevestigd nabij München in Duitsland, maar onze telescopen staan opgesteld in de Chileense Atacama-woestijn – een prachtige plek met unieke omstandigheden voor het doen van hemelwaarnemingen. ESO exploiteert drie waarnemingslocaties: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s  Very Large Telescope en Very Large Telescope Interferometer, evenals surveytelescopen zoals VISTA. Ook zal ESO op Paranal de Cherenkov Telescope Array South huisvesten en exploiteren – ’s werelds grootste en gevoeligste observatorium van gammastraling. Samen met internationale partners beheert ESO APEX en ALMA op Chajnantor, twee faciliteiten die de hemel waarnemen in het millimeter- en submillimetergebied. Op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwen wij ‘het grootste oog ter wereld’  – ESO’s Extremely Large Telescope. Vanuit onze kantoren in Santiago, Chili, ondersteunen wij onze activiteiten in het gastland en werken wij samen met Chileense partners en de Chileense samenleving.

Links

•           Foto's van de VLT

•           Voor journalisten: abonneer je op persberichten in je eigen taal

•           Voor wetenschappers: heb je een verhaal? Promoot je onderzoek!

Contact

Juan Carlos Muñoz Mateos
ESO Media Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6176
E-mail: press@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso2214.