Persbericht

Kijkje in de schatkist van een surveytelescoop

VST-opname van de Lagune-nevel

22 januari 2014

De VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili heeft een detailrijke nieuwe foto gemaakt van de Lagune-nevel. Deze reusachtige wolk van gas en stof produceert intens heldere jonge sterren en is de bakermat van diverse jonge sterrenhopen. De foto vormt slechts een klein onderdeel van een van de elf openbare hemelsurveys die momenteel met ESO-telescopen worden uitgevoerd. Tezamen voorzien deze de mondiale astronomische gemeenschap van een enorme schat aan vrij toegankelijke gegevens.

De Lagune-nevel is een intrigerend object, ongeveer 5000 lichtjaar van ons vandaan, in het sterrenbeeld Boogschutter. In de pluimen van gas en stof van deze honderd lichtjaar grote gaswolk, die ook bekendstaat als Messier 8, ontstaan nieuwe sterren [1]. Deze nieuwe 17.000 pixels brede foto is gemaakt met de VLT Survey Telescope (VST), een van de twee speciaal voor surveys gebouwde telescopen van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili. Via de inzoombare versie van de foto kunnen alle hoeken en gaten van dit fascinerende object worden verkend. 

De VST is niet met opzet op de Lagune-nevel gericht: het object maakt simpelweg deel uit van de enorme hemelsurvey VPHAS+, die een veel groter deel van de Melkweg bestrijkt. VPHAS+ is slechts een van de drie surveys in zichtbaar licht die met de VST worden uitgevoerd. Deze worden aangevuld door zes infraroodsurveys met de surveytelescoop VISTA. 

De surveys pakken tal van belangrijke kwesties in de moderne sterrenkunde aan. Daartoe behoren onder meer het vraagstuk van de donkere energie, de zoektocht naar heldere quasars in het vroege heelal, het onderzoeken van de structuur van de Melkweg en het opsporen van ongewone en verborgen objecten daarin, en het nauwkeurig verkennen van de naburige Magelhaense Wolken. De geschiedenis laat zien dat bij surveys vaak verrassende ontdekkingen worden gedaan die cruciaal zijn voor de voortgang van het astronomische onderzoek.

Naast de negen hemelsurveys met VISTA en de VST worden er met andere ESO-telescopen nóg twee surveys uitgevoerd. Bij de ene, de Gaia-ESO Survey, wordt de Very Large Telescope op Paranal gebruikt om de eigenschappen van meer dan 100.000 sterren in de Melkweg in kaart te brengen. De andere, PESSTO, bestaat uit vervolgwaarnemingen van voorbijgaande hemelverschijnselen, zoals supernova’s, met de New Technology Telescope op La Silla [2].

Sommige van deze surveys zijn al in 2010 van start gegaan, andere later. Maar de gegevens van al deze surveys worden nu openbaar gemaakt en zijn via het ESO-archief [3] toegankelijk voor astronomen van over de hele wereld.

Hoewel het werk nog in volle gang is, hebben de surveys al tal van ontdekkingen opgeleverd. Enkele van deze nieuwe resultaten zijn de ontdekking van nieuwe sterrenhopen bij de VVV-survey (eso1128, eso1141), de tot nu toe beste kaart van het hart van onze Melkweg (eso1242, eso1339), een zeer ‘diep’ overzicht van de infraroodhemel (eso1213) en, heel recent, de ontdekking van enkele zeer verre quasars (bij de VISTA VIKING-survey).

De openbare ESO-surveys zullen nog vele jaren doorgaan en hun astronomische erfenis zal zich vele decennia doen gelden.

Noten

[1] ESO heeft al verscheidene frappante foto’s van dit object gemaakt, waaronder de enorme 370-megapixelopname die deel uitmaakt van het GigaGalaxy Zoom-project (eso0936). Een compleet andere kijk op het object geeft de opname van de VISTA (the Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) VVV survey, die de geheimen van de Lagune-nevel in het infrarood laat zien (eso1101).

[2] Meer informatie over alle elf surveys is hier te vinden, en een uitgebreid overzicht van hun huidige status en resultaten staat in de laatste ESO Messenger.

[3] Ook beschikbaar is een overzicht van de vrijgegeven data van de elf openbare ESO-surveys.

Meer informatie

ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door vijftien landen: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die uitsluitend is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. Daarnaast bereidt ESO momenteel de bouw voor van de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• Foto’s van de VST
• Foto’s van VISTA

Contact

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mob: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1403.