Persbericht

EVALSO: een nieuwe snelle dataverbinding met de Chileense sterrenwachten

4 november 2010

In Chili is een honderd kilometer lange datakabel in gebruik genomen die dwars door de onherbergzame Atacamawoestijn loopt. De kabel verbindt ESO’s Paranal-sterrenwacht en de Observatorio Cerro Armazones met de grote Latijns-Amerikaanse wetenschappelijke databackbone. Daarmee is de laatste schakel in de snelle gegevensverbinding tussen de sterrenwachten en Europa gerealiseerd.

De nieuwe kabel maakt deel uit van het EVALSO-project (Enabling Virtual Access to Latin American Southern Observatories [1]), een deels door de Europese Commissie FP7 [2] gefinancierd programma, onder toezicht van de Universiteit van Trieste, waar onder meer ESO, het Observatorio Cerro Armazones (OCA, onderdeel van de Ruhr-Universität Bochum) en het Chileense academische netwerk REUNA deel van uitmaken. Afgezien van de eigenlijke kabel behelst het EVALSO-project het kopen van capaciteit op bestaande infrastructuur, om een breedbandverbinding tussen het Paranal-gebied en het ESO-hoofdkwartier bij München (Duitsland) tot stand te brengen.

‘Bij dit project is uitstekend samengewerkt tussen de verschillende consortiumleden’, aldus projectcoördinator Fernando Liello. ‘Het geeft niet alleen een snelle verbinding aan de beide sterrenwachten, maar biedt ook allerlei voordelen aan de academische gemeenschappen van zowel Europa als Latijns-Amerika.’

De locaties van Paranal en Armazones zijn – vanwege hun hoge, afgelegen ligging en heldere hemels – bij uitstek geschikt voor astronomische waarnemingen. Maar diezelfde ligging brengt ook met zich mee dat zij ver verwijderd zijn van bestaande communicatie-infrastructuur. Hierdoor waren de beide locaties voor het overzenden van wetenschappelijke gegevens naar de thuisbasis bij Antofagasta tot nog toe afhankelijk van een microgolfverbinding.

De telescopen van ESO’s Paranal-sterrenwacht produceren per nacht meer dan 100 gigabyte aan gegevens – het equivalent van meer dan twintig dvd's, zelfs na compressie van de bestanden. De bestaande verbinding heeft weliswaar genoeg capaciteit voor de gegevensoverdracht van de huidige generatie van instrumenten van de Very Large Telescope (VLT), maar de bandbreedte schiet tekort voor de enorme gegevensstroom van de VISTA-telescope (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy, zie eso0949) en de nieuwe generatie van VLT-instrumenten die de komende jaren in gebruik worden genomen.

Dat betekent dat veel van de gegevens die op Paranal worden verzameld op harde schijven moeten worden opgeslagen, en per luchtpost naar het ESO-hoofdkwartier worden gezonden. Dat kan ertoe leiden dat het soms dagen of zelfs weken duurt voordat de VISTA-waarnemingen geanalyseerd kunnen worden.

Ondanks deze nauwgezette rantsoenering van de verbinding en een zo efficiënt mogelijk gebruik van de infrastructuur, raakt de verbinding soms overbelast. Hoewel dit nu nog geen grote problemen veroorzaakt, is de rek er zo langzamerhand wel uit.

‘ESO’s sterrenwacht op Paranal groeit’, aldus ESO’s algemeen directeur Tim de Zeeuw. ‘Er komen steeds nieuwe telescopen en instrumenten bij. Onze wetenschappelijke observatoria van wereldklasse hebben een geavanceerde infrastructuur nodig.’

Waar de bestaande verbinding een capaciteit heeft van 16 megabit per seconde (vergelijkbaar met een ADSL-verbinding), levert EVALSO 10 gigabit per seconde – een snelheid die groot genoeg is om een complete film op dvd binnen enkele seconden te verzenden [3].

‘Het is van strategisch belang dat de astronomische gemeenschap van Europa de best mogelijke toegang krijgt tot de ESO-sterrenwachten’, zegt Mario Campolargo, directeur ‘Opkomende technologieën en infrastructuur’ van de Europese Commissie. ‘Dat is een van de redenen waarom de Europese Unie de ontwikkeling van regionale e-infrastructuren voor de wetenschap in Latijns-Amerika ondersteunt en deze verbindt met GÉANT [4] en andere e-infrastructuren van de EU.’

De enorme toename van de bandbreedte zal het vaker mogelijk maken om de gegevens van Paranal op afstand en live te verwerken. Dat maakt het eenvoudiger om de prestaties van de VISTA-telescoop in de gaten te houden, en sneller toegang te krijgen tot VLT-gegevens. De grote bandbreedte biedt bovendien nieuwe mogelijkheden. Zo kunnen astronomen en technici via HD-videoverbindingen deelnemen aan vergaderingen, zonder naar Chili te hoeven afreizen. De nieuwe dataverbinding heeft ook voldoende capaciteit om de steeds verder aanzwellende stroom gegevens van Paranal en Armazones, waar de komende jaren nieuwe instrumenten in gebruik komen die veel bandbreedte nodig hebben, te kunnen bijbenen.

Rechtstreekse toegang op afstand tot een verre sterrenwacht biedt niet alleen financiële en efficiency-voordelen. Bij onverwachte en onvoorspelbare gebeurtenissen, zoals gammaflitsen, hebben astronomen vaak niet genoeg tijd om naar de sterrenwacht af te reizen. EVALSO stelt hen voortaan in staat deze gebeurtenissen op afstand te observeren, net alsof zij op de sterrenwacht aanwezig zijn.

Noten

[1] EVALSO wordt gefinancierd door de Europese Commissie FP7 en is een samenwerkingsverband van de Universita degli Studi di Trieste (Italië), ESO, Ruhr-Universität Bochum (Duitsland), Consortium GARR (Gestione Ampliamento Rete Ricerca; Italië), Universiteit Leiden (Nederland), Istituto Nazionale di Astrofisica (Italië), Queen Mary, University of London (VK), Cooperacion LatinoAmericana de Redes Avanzasas (CLARA; Uruguay) en Red Universitaria Nacional (REUNA; Chili).

[2] FP7 (het Zevende Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling van de Europese Commissie) is het belangrijkste instrument van de Europese Unie voor de financiering van onderzoek. Het heeft tot doel om de EU tot wereldleider te maken, of deze positie te laten behouden, op prioritaire gebieden in wetenschap en technologie.

[3] De nieuwe kabel heeft een bandbreedte van 10 gigabit/s. De gehele netwerkinfrastructuur tussen Paranal en het ESO-hoofdkwartier in Duitsland heeft een theoretische capaciteit van maximaal 1 gigabit/s.

[4] GÉANT is een pan-Europees datanetwerk voor wetenschaps- en onderwijsdoeleinden. Het verbindt 40 miljoen gebruikers in veertig landen.

Meer informatie

ESO, de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, is de belangrijkste intergouvernementele sterrenkundeorganisatie in Europa, en het meest productieve astronomische observatorium ter wereld. ESO wordt ondersteund door 14 landen: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerp, de bouw en het beheer van krachtige grondobservatoria die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. ESO speelt ook een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op sterrenkundig gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staat ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld. Ook is ESO de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA. Daarnaast is ESO momenteel bezig met ontwerpstudies voor de 42-meter Europese Extremely Large optische/nabij-infrarood Telescoop (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.

Links

• EVALSO-project
• EVALSO-inauguratie

Contact

Gonzalo Argandoña
ESO education and Public Outreach Department
Santiago, Chile
Tel: +56-2-463-3258
Mob: +56-9-9-829-4202
E-mail: gargando@eso.org

Giorgio Filippi
ESO Telescopes Division
Garching bei München, Germany
Tel: +49-89-3200-6325
E-mail: gfilippi@eso.org

Lars Lindberg Christensen
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel: +49-89-3200-6761
E-mail: lars@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso1043.