Foto van de Week

11 oktober 2021: Het gastvrije silhouet van een persoon is hier te zien tegen één van de hulptelescopen (ATs) bij het Paranal-observatorium van ESO in de Atacama-woestijn in Chili, terwijl de Kolenzaknevel op majestueuze wijze hallo zwaait in de vorm van een donkere vlek in het midden van de nachthemel. Dit is een van de vier 1,8-meter hulptelescopen die deel uitmaken van de Very Large Telescope van ESO, die ook bestaat uit nog vier gigantische 8,2-meter unittelescopen (UTs). Naargelang de behoeften van elk observeerproject kunnen de hulptelescopen herpositioneerd worden in maximaal 30 verschillende observeerlocaties via een systeem van sporen om zo samen te werken als deel van de VLT Interferometer. De interferometer combineert het licht dat de hulptelescopen of de unittelescopen opvangen van hemellichamen met een techniek die bekend staat als interferometrie. Dit laat onderzoekers toe om de kosmos in ongelofelijk veel detail te observeren. De Kolenzaknevel is de meest prominente donkere nevel ...

4 oktober 2021: Elke familie heeft zijn eigen tradities en het personeel van ESO’s Paranal-observatorium in de Atacama-woestijn in Chili is hierop geen uitzondering. Voor de observaties starten, ontmoeten de mensen elkaar op het platform van het observatorium om van de zonsondergang te genieten, in deze foto vergezeld door één van de 1,8-meter diameter hulptelescopen (ATs) van ESO’s Very Large Telescope (VLT). De hulptelescopen kunnen over rails bewogen worden en werken samen als een enkel “virtueel” instrument, de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) die interferometrie gebruikt om licht te combineren dat verzameld wordt door de individuele telescopen en de kosmos doortast met scherpere ogen. De VLT bestaat ook uit vier statische 8,2m unittelescopen, die oftewel zelfstandig of samen met de VLTI kunnen werken. De oranje kleur van de Zon en de hemel bij zonsondergang wordt veroorzaakt door de aardatmosfeer. Deze verspreidt het licht dat de aarde bereikt vanuit de ruimte in verschillende richtingen ...

27 september 2021: De laagstaande zon accentueert de wolken die boven het Chileense Atacamalandschap hangen in deze Foto van de Week. Het tafereel baadt in diep, vuurrood licht. Het beeld wordt gedomineerd door het Purico-complex, een groep vulkanische bergen waarvan de hoogste top maar liefst 5703 meter hoog is! Op de afgelegen weg beneden rijdt een enkel voertuig, dat in zijn kielzog een stofwolk opwerpt, en aan de linkerkant van het beeld staat een groep gebouwen... en één antenne. Dit is het door ESO bestuurde Atacama Pathfinder Experiment (APEX), een van de hoogste telescopen ter wereld. APEX is ontworpen om de submillimetergolflengten tussen infrarood licht en radiogolven waar te nemen, welke essentieel zijn om de koudste, stoffigste en meest afgelegen objecten in het heelal te onthullen. In de loop der jaren is een breed scala aan astronomische verschijnselen onderzocht, waaronder de wilde vroege levens van de meest massieve sterrenstelsels en materie die door ...

20 september 2021: In deze Foto van de Week, gemaakt met een drone, kun je bijna alle telescopen bij ESO’s La Silla observatorium langs de top van de 2400 meter hoge zadelvormige berg de verte in zien slingeren. Een foto voor het La Silla familiealbum! La Silla ligt aan de rand van de Chileense Atacamawoestijn, ver van de door mensen veroorzaakte lichtvervuiling in een gebied dat beroemd is om zijn donkere, heldere luchten. Het was het eerste observatorium van ESO, ingehuldigd in 1969, en blijft tot op de dag van vandaag toonaangevend in de sterrenkunde. Per jaar worden ongeveer 300 wetenschappelijke artikelen gepubliceerd met behulp van waarnemingen door La Silla-telescopen. De meest prominente telescoop in deze afbeelding is de ESO 3.6-meter telescoop, de thuisbasis van 's werelds belangrijkste jachtinstrument op exoplaneten: de High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher, ofwel HARPS. Dankzij de waarnemingen met HARPS hebben astronomen vastgesteld dat er waarschijnlijk ...

13 september 2021: Als je naar deze foto kijkt word je misschien een beetje duizelig! Deze Foto van de Week legt het noordelijk en het zuidelijk halfrond tegelijk vast — de hele nachtelijke hemel in één verbluffend beeld — iets dat in het echte leven onmogelijk te zien zou zijn. Om dit beeld te maken namen fotografen Petr Horálek en Juan Carlos Casado twee foto's bij observatoria op dezelfde breedtegraden op het noordelijk en zuidelijk halfrond. De bovenste helft is een foto genomen op het Roque de los Muchachos-observatorium van het Instituto de Astrofísica de Canarias, op het Canarisch eiland La Palma, 29 graden ten noorden van de evenaar. De onderste helft is genomen op ESO’s La Silla-observatorium in de Atacamawoestijn in Chili, 29 graden ten zuiden van de evenaar. Wanneer ze digitaal aan elkaar worden geplakt creëren ze een doorlopend weids uitzicht op de nachtelijke hemel. Een van de meest opvallende kenmerken ...

6 september 2021: Net zoals Atlas de hemel omhoog houdt in de oude Griekse mythe, lijkt het alsof ESO's Very Large Telescope (VLT) de maan ondersteunt in deze buitengewone foto van een volledige maansverduistering bij de Paranal-sterrewacht in de Chileense Atacamawoestijn. De foto is op 26 mei 2021 gemaakt door astrofotograaf Yuri Beletsky en staat op de ESO-kalender 2022. Om deze Foto van de Week te maken was een gedetailleerde planning nodig van de fotograaf. Zorgvuldige berekeningen stelden hem in staat een locatie te vinden negen kilometer ten oosten van Paranal, waar de ondergaande maansverduistering kort zichtbaar zou zijn net boven de koepels van de telescopen, zwak gloeiend in de vroege ochtendschemering. Een totale maansverduistering vindt plaats wanneer de zon, de aarde en de maan op één lijn liggen, met de aarde tussen de zon en de maan. De schaduw van de aarde houdt direct zonlicht tegen, zodat alleen licht dat al is ...

30 augustus 2021: Hoe ziet een vis de Melkweg? We kunnen een redelijk goed beeld krijgen dankzij deze foto van ons sterrenstelsel, genomen met een fisheye-lens. De foto is genomen vanaf de ingang van de Paranal Residencia bij het basiskamp van de Paranal-sterrenwacht, op 3 km afstand van ESO's Very Large Telescope (VLT). De Paranal Residencia is een ware “oase voor astronomen”. Gelegen in de Atacama-woestijn, een van de droogste gebieden op onze planeet, is het een comfortabel en modern gebouw waar ESO-medewerkers en bezoekers kunnen uitrusten tijdens hun lange diensten en beschermd zijn tegen de extreme plaatselijke klimatologische omstandigheden. De Residencia is een ondergrondse constructie met een 35 meter brede, met glas bedekte koepel, die natuurlijk licht binnenlaat, en een zwembad, dat het personeel helpt te ontspannen en ook bijdraagt aan het bevochtigingssysteem van het gebouw. De gevel van het gebouw opent naar de Stille Oceaan, op slechts 12 kilometer afstand. Vanaf ...

23 augustus 2021: Een vuurbol verlicht de nachtelijke hemel in Paranal in de Chileense woestijn waar drie Unit Telescopen en één Hulpelescoop van ESO's Very Large Telescope (VLT) toekijken hoe een meteoroïde aan het slot van zijn reis door het zonnestelsel in een verbluffende lichtflits zijn einde vindt. Meteoroïden zijn rotsachtige objecten, kleiner dan asteroïden, die door de ruimte dwalen. Wanneer ze de atmosfeer van de aarde binnendringen, worden ze warm en verdampen ze door wrijving met de lucht, waarbij ze een lichtgevend spoor in de lucht achterlaten: een vallende ster (of meteoor). De overblijfselen van een meteoroïde die niet volledig verdampt zijn en de grond bereiken, worden meteoriet genoemd. De kleur van het lichtgevende spoor onthult de chemische samenstelling van de meteoroïde. Groen en geel licht geven respectievelijk de aanwezigheid van magnesium en ijzer aan. De diffuse rode gloed aan de hemel wordt uitgestraald door de zuurstof en stikstof in de atmosfeer ...

16 augustus 2021: Donkere lijnen doorkruisen de Chileense lucht bij ESO's Paranal-sterrenwacht, waardoor het helderste deel van de Melkweg verstoppertje speelt met ESO's VISTA-telescoop. Deze lijnen, bekend als de Great Rift (in het Nederlands ook wel het Grote Rift of het Donkere Rift), zijn immense wolken van gas en stof die zich tussen het zonnestelsel en de binnengebieden van de Melkweg bevinden. Deze wolken absorberen het grootste deel van het zichtbare licht dat ons probeert te bereiken vanaf de miljarden sterren in het centrum van onze melkweg. Desalniettemin zijn astronomen zeer wel in staat om het middendeel van de Melkweg te onderzoeken door in infrarood- en radiolicht te observeren. Die golven gaan wel door de wolken zonder te worden geabsorbeerd, waardoor we letterlijk door de grote kloof kunnen "kijken". De Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA), onderdeel van ESO's Paranal Observatory, bevindt zich op de top vlak bij die waar de ...

9 augustus 2021: De prachtige boog van de Melkweg strekt zich uit over de Chileense nachtelijke hemel, vergezeld van de Magelhaense Wolken aan de linkerkant en vol bewondering waargenomen vanuit het controlegebouw van ESO's Paranal Observatory, de thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT). De diameter van de Melkweg is tussen 100 000 en 200.000 lichtjaar en bestaat uit miljarden andere sterren naast onze zon. Het galactische centrum, hier gezien als het heldere gebied linksboven in de Melkwegboog, bevindt zich op 27.000 lichtjaar afstand. Een omloop van de zon rond het centrum van de Melkweg duurt bijna 250 miljoen jaar en dat heeft zij sinds haar ontstaan ​​ongeveer twintig keer gedaan. De Grote en Kleine Magelhaense Wolken zijn slechts twee van de galactische buren van de Melkweg. Ze draaien om onze Melkweg op een afstand van respectievelijk zo’n 160.000 en 200.000 lichtjaar. Deze dwergsterrenstelsels hebben een onregelmatige vorm, mogelijk als gevolg van wisselwerking ...

2 augustus 2021: Ook al ziet het eruit als een kleine planeet, toch staat op deze Foto van de Week ESO's La Silla-sterrenwacht. De opname is gemaakt met behulp van een fotografietechniek die stereografische projectie wordt genoemd, waarbij een plat beeld op een bol wordt geprojecteerd. La Silla, thuisbasis van een aantal instrumenten van de ESO-familie, werd in 1969 geopend. Het was niet alleen het eerste ESO-observatorium, maar het heeft ook een voortrekkersrol gespeeld bij veel wetenschappelijke en technologische primeurs. De baanbrekende 3,58-meter New Technology Telescope (NTT) was de eerste ter wereld met een computergestuurde of "actieve" hoofdspiegel. Hij baande de weg voor ESO's Very Large Telescope (VLT), waar elk van de vier 8-meter spiegels actieve spiegels zijn. Het High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS)-instrument dat aan de ESO 3,6-meter telescoop is bevestigd, is een enorm succesvolle exoplanetenjager, die onder meer de eerste 'aardachtige' planeet in de bewoonbare zone van een ster ...

26 juli 2021: De ruimte is een eenzame plek, maar niet voor dit kwartet van sterrenstelsels die samen deel uitmaken van HCG 86 en hier geobserveerd werden met de VLT Survey Telescope (VST) van ESO. De vier sterrenstelsels, gelegen op ongeveer 270 miljoen lichtjaren van de aarde in het sterrenbeeld Boogschutter, zijn opgesteld in een driehoekige vorm wanneer ze vanaf de aarde bekeken worden. Drie ervan bevinden zich op een rechte lijn, één eronder. De heldere objecten rechts van het langwerpige sterrenstelsel maken geen deel uit van het kwartet. HCG is de afkorting voor Hickson Compact Group en wordt gebruikt om groepen van vier tot tien sterrenstelsels te beschrijven waarvan de leden fysiek dicht bij elkaar staan. Vanwege hun compactheid zijn dergelijke groepen ideale omgevingen om galactische interacties te bestuderen, wat soms kan leiden tot het samensmelten van deze sterrenstelsels. Deze afbeelding van HCG 86 werd gemaakt door een team van ...

19 juli 2021: Planeten, het galactisch centrum, sterren, gloeiend gas, silhouetten van bergen en zelfs een komeet – deze Foto van de Week, genomen dicht bij de hoofdingang van het entreegebouw van ESO’s Paranal-observatorium, straalt met de pracht en praal van de heldere Chileense hemel. Aan de horizon schijnt er een groen object dat lijkt op een ronde, wazige vlek. Dit is eigenlijk een interplanetaire bezoeker genaamd Comet 252P/LINEAR. Deze komeet werd gefotografeerd terwijl hij de aarde passeerde in april 2016, zo’n 5.3 miljoen kilometer verwijderd van onze planeet (redelijk dichtbij voor kosmische normen!). Ondanks dat de komeet te vaag was om te zien met het blote oog, verscheen ze perfect in telescopische observaties en foto’s zoals deze. Verder naar rechts is er nog een kleurrijk object – een kleine roze spat, zichtbaar net boven de horizon aangrenzend aan de komeet. Dit is de Lagunenevel, die zich ongeveer 5000 lichtjaren ...

12 juli 2021: Deze in het oog springende Foto van de Week werd genomen vanaf het Paranal-observatorium van ESO, de thuisbasis van ESO’s Very Large Telescope (VLT). Dit observatorium bevindt zich boven op de 2635 meter hoge berg Cerro Paranal in de Atacama-woestijn in het noorden van Chili. De vier unittelescopen van de VLT, zichtbaar net rechts van het midden in dit panorama, poseren voor de enorme uitgestrekte oppervlakte van het Melkwegstelsel, dat bijna lijkt op een regenboog gemaakt van sterren, gebogen over de site. In dit beeld zijn drie van de vier kleinere hulptelescopen ook zichtbaar. Astronomen gebruiken verschillende configuraties van deze telescopen die verplaatst kunnen worden op de sporen gesitueerd op het telescoopplatform. Kun jij de drie hulptelescopen vinden in deze foto?

5 juli 2021: De Cerro Armazones is de thuisbasis van ESO's toekomstige vlaggenschip, de Extremely Large Telescope (ELT). De berg ligt in de Chileense Atacamawoestijn op slechts 20 km afstand van ESO's Paranal Observatorium, de thuisbasis van de Very Large Telescope, en op iets meer dan 3000 meter boven de zeespiegel. Het geïsoleerde karakter van deze piek wordt geïllustreerd door de prachtig heldere band van de Melkweg die de krater bijna perfect omlijst. Dit isolement, ver weg van de lichtvervuiling van steden, maakt de Atacamawoestijn een ideale locatie voor astronomische faciliteiten, waaronder de ELT, die “‘s wereld grootste oog op de hemel” zal worden. Deze foto, gemaakt op 5 juli 2019, toont de uitgegraven bergtop, momenteel een bouwplaats. Het storten van beton voor de fundering begon in december 2019 en de bouw van deze epische telescoop zal naar verwachting later dit decennium worden voltooid.

28 juni 2021: Een spectaculaire maanhalo, ook wel een 22°-halo genoemd, vormde zich in de lucht boven ESO’s La Silla sterrewacht. Dit optische fenomeen is het resultaat van interactie tussen het maanlicht en miljoenen ijskristallen in de atmosfeer, waardoor zich een ring met een straal van ongeveer 22° rond de maan vormt. Het wordt ook wel eens een “maanring” of “winter halo” genoemd. Hoewel dit een prachtig gezicht is, zorgt het voor omstandigheden die niet ideaal zijn voor sterrenkundige waarnemingen. Wolken en het felle maanlicht beïnvloeden de kwaliteit en nauwkeurigheid van observaties. Maar, dat doet niks af aan de aantrekkingskracht van deze hemelse aanblik, sommige sterren blijven zelfs zichtbaar. Met name Sirius, de helderste ster aan de nachtelijke hemel, is goed te zien aan de bovenrand van de foto, links van het midden.

21 juni 2021: Tussen de boog van de Melkweg en de donkere berghelling van het La Silla Observatorium ligt de New Technology Telescope (NTT). Deze ESO-telescoop heeft sinds 1989 onze nachtelijke hemel tot in de kleinste details geobserveerd en vastgelegd. Enkele van zijn recentere prestaties zijn de waarneming van het samensmelten van twee neutronensterren; een meer gedetailleerd inzicht in de structuur van planetoïden; de analyse van honderden planetaire nevels; en zelfs onderzoek naar planeten in verre zonnestelsels. Telescopen met grotere primaire spiegels kunnen meer licht opvangen. Naarmate de spiegel groter wordt, wordt het echter moeilijker om de ideale vorm te behouden. Astronomen ontdekten dat met primaire spiegels met een diameter van meer dan vijf meter de beeldkwaliteit enorm afnam doordat de zwaartekracht ze uit vorm trok (NTT heeft een diameter van 3,5 meter en was bedoeld als een baanbrekend project om telescopen met grotere spiegels te kunnen bouwen). Actieve optiek, een idee van ...

14 juni 2021: De donkere lucht boven ESO’s Paranal Observatorium, de thuisbasis van ESO’s Very Large Telescope (VLT), levert prachtige uitzichten op, zo helder en bezaaid met sterren dat je ze bijna aan kan raken. Bovenop een platform bij de VLT reikt ESO fotoambassadeur Petr Horálek uit naar een opvallend object aan de hemel. Je zou denken dat dit heldere hemellichaam een ster is net als vele anderen aan de hemel, maar het is een planeet: de gasreus Jupiter. Dichterbij Aarde zijn in de achtergrond de vier unittelescopen (UT’s) te zien waar de VLT uit bestaat. Elke UT heeft een spiegel met een diameter van 8,2 meter, en de vier telescopen opereren samen om uitzonderlijk scherpe beelden van het heelal te produceren. De vier UT’s worden vergezeld door vier kleinere, verplaatsbare hulptelescopen met spiegels van 1,8 meter. De Chileense Atacamawoestijn bewijst weer eens zijn waarde als de perfecte locatie van ESO’s ...

7 juni 2021: Op deze ESO foto van de week is een sterrenstelsel met twee namen te zien, NGC 4254 en Messier 99. Een prachtig kosmisch spektakel in het sterrenbeeld Haar van Berenice (Coma Berenices). Messier 99 is speciaal dankzij haar classificatie als "grand design" spiraalstelsel: een galactische architectuur met prominente, goed gedefinieerde spiraalarmen die zich duidelijk om het centrum van het sterrenstelsel wikkelen. Slechts ongeveer 10 procent van alle spiraalstelsels is van de “grand design” variant, dus objecten als Messier 99 zijn enigszins ongewoon. De reden voor de classificatie van Messier 99 is duidelijk in deze foto: heldere, wervelende armen snijden de donkere omringende ruimte en zijn gemakkelijk te herkennen als een aantal verschillende samenhangende structuren. Deze afbeelding is gemaakt als onderdeel van het ESO Cosmic Gems programma, een outreach-initiatief om met ESO-telescopen afbeeldingen te maken van interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatie en publieksbereik. Het programma maakt gebruik van ...

31 mei 2021: Als je goed kijkt naar het vage en wazige midden van deze foto, zul je een spookachtig sterrenstelsel zien - met een niet zo griezelig klinkende naam: UDG4 - vastgelegd met ESO's VLT Survey Telescope (VST). UDG staat voor Ultra Diffuse Galaxy: objecten zo groot als de Melkweg maar met 100 tot 1000 keer minder sterren. Deze sterrenstelsels zijn extreem zwak en hebben geen stervormend gas, waardoor ze bijna lijken op een donzige kosmische wolk of een vlek in de ruimte. Hun oorsprong blijft onzeker, maar astronomen speculeren dat het "mislukte" sterrenstelsels kunnen zijn die vroeg in hun leven de aanvoer van gas hebben verloren. Deze opname van UDG4 is gemaakt als deel van een onderzoek van een veel groter programma, de VST Early-type Galaxy Survey (VEGAS), dat tot doel heeft zeer zwakke structuren in clusters van sterrenstelsels te onderzoeken - grote groepen van vele sterrenstelsels die door de zwaartekracht ...