Foto van de Week

17 juni 2013: Een foto vol spanning, gemaakt op vrijdag 7 juni 2013, waarin een donderbui zijn woede koelt op Cerro Paranal. De kolossale behuizingen van de vier VLT telescopen, elk ter grootte van een gebouw van acht verdiepingen, lijken bijzonder klein onder de dreigend rollende donder en krachtige bliksemschichten. Links in beeld is een eenzame ster getuige van de show - één enkel lichtpuntje tegen een verduisterde hemel. Deze ster is Procyon, een heldere dubbelster in het sterrenbeeld Canis Minor (De Kleine Hond). Wolken zijn een zeldzaamheid boven ESO's Paranal. Gemiddeld kent de site het verbazingwekkende aantal van 330 heldere dagen per jaar. Bliksem is nog zeldzamer doordat het observatorium op een van de droogste plekken op aarde ligt: de Atacama-woestijn in Noord-Chili, 2600 meter boven de zeespiegel. Als er al wolken zijn, dan hangen ze meestal lager dan het observatorium en niet erboven. In de 16 jaar dat ingenieur en ESO ...

10 juni 2013: Een nieuwe bijzondere videosequentie toont het snel helder worden en trager uitdoven van een supernova-explosie in het sterrenstelsel NGC 1365. De supernova, die de naam SN 2012fr heeft gekregen, werd op 27 oktober 2012 ontdekt door de Franse astronoom Alain Klotz. De video is samengesteld uit achter elkaar gemonteerde beelden gemaakt met de kleine TAROT robottelescoop die op ESO's La Silla observatorium in Chili is gelegen. Supernova's zijn het resultaat van het catastrofale explosieve 'sterfproces' van bepaalde typen sterren. Een supernova kan zo fel zijn dat het hele melkwegstelsel waar ze onderdeel van is wekenlang wordt overstraalt waarna de supernova weer langzaam uitdooft. De supernova 2012fr [1] werd ontdekt door Alain Klotz op de middag van 27 oktober 2012. Hij deed op dat moment metingen aan de helderheid van een zwakke veranderlijke ster in een beeld gemaakt met de TAROT (Télescope à Action Rapide pour les Objets Transitoires) op ESO's ...

3 juni 2013: Het is een echte traktatie voor fotografen en astronomen: onze hemel is momenteel getuige van een fenomeen dat bekend staat als een syzygy - waarbij drie hemellichamen (of meer) bijna een rechte lijn vormen aan de hemel. Wanneer hemellichamen een soortgelijke ecliptische lengte hebben, staat dit schouwspel ook bekend als een drievoudige samenstand. Natuurlijk is het gewoon een kwestie van perspectief, maar dat maakt het niet minder spectaculair. In dit geval zijn de objecten drie planeten, en het enige wat nodig is om te genieten van de show is uitzicht op een heldere hemel bij zonsondergang. Gelukkig is dit wat er gebeurde voor ESO photo ambassador Yuri Beletsky, die de kans kreeg om het spektakel vanaf ESO's La Silla Sterrenwacht in het noorden van Chili op zondag 26 mei te bekijken. Boven de ronde koepels van de telescopen kwamen drie planeten van ons zonnestelsel - Jupiter (boven), Venus (linksonder) en ...

27 mei 2013: Op het eerste gezicht lijkt het hier alsof iemand een steen in een vijver heeft gegooid, maar dit wonderlijke beeld is het resultaat van de schijnbare beweging van de sterren aan de zuidelijke hemel gecombineerd met een beetje fotografenmagie. De foto is genomen bij Cerro Armazones, een bergtop in de Chileense Andes van 3046 meter hoog in het centrale deel van de Atacama-woestijn. De lange heldere strepen zijn sterrensporen en elk spoor markeert de beweging van één enkele ster aan de donkere nachtelijke hemel. Door de camerasluiter een langere tijd open te laten wordt de voor het blote oog onzichtbare beweging zichtbaar gemaakt. Belichtingstijden van slechts 15 minuten zijn lang genoeg voor deze truc. In dit geval combineerde de fotograaf meerdere korte opnames tot het uiteindelijke resultaat. De gebruikte extreme groothoeklens zorgt ervoor dat rechts de hemelpool zichtbaar is en de evenaar net boven de lage toren. Het verbazingwekkend grote ...

20 mei 2013: Het is zelfs voor de meest doorgewinterde astronoom moeilijk te weerstaan om het drukke observatieschema te laten voor wat het is en gewoon omhoog naar de glorieuze zuidelijke hemel te staren. Op deze afbeelding ziet u een zelfportret van de astronoom Alan Fitzsimmons, die deze foto tussen observatiesessies op ESO’s La Silla Observatorium nam. Deze opmerkelijke foto toont het contrast tussen een eenvoudig, stilstaand en verduisterd figuur op aarde en de schitterende en heldere sterrenhemel. De hemel wordt gedomineerd door de enorme uitbarsting van sterren en stof die deel uitmaken van het centrum van de Melkweg, ons sterrenstelsel. ESO's observatoria zijn gelegen in de Atacama-woestijn in het noorden van Chili: een regio met weinig inwoners en die zeer donkere nachten combineert met een extreem gunstige atmosferische omstandigheden. Deze twee factoren zijn bevorderlijk voor het maken van kwalitatief hoogwaardige waarnemingen. Ingehuldigd in 1969, is La Silla het eerste observatorium van ESO. ...

13 mei 2013: Aan de rand van de Atacama-woestijn, ver van de Noord-Chileense steden met hun lichtvervuiling, is de lucht na zonsondergang pikzwart. Zo'n donkere achtergrond geeft de mogelijkheid om de allerbeste astronomische observaties te doen. Daar komt nog bij dat ESO's La Silla-observatorium op 2400 meter hoogte een ongelooflijk helder zicht op de nachtelijke hemel heeft. Maar zelfs zo'n afgelegen, hoge en droge locatie kan niet altijd ontsnappen aan het weer. In de wintermaanden is het mogelijk dat een deken van sneeuw de bergtop en de telescoopkoepels bedekt. Deze foto toont een winters La Silla onder de sterren van onze Melkweg die schuin door het beeld loopt. Verder zie je (van rechts naar links) de ESO 3,6-meter telescoop, de 3,58-meter New Technology Telescope (NTT), de ESO 1-meter Schmidt telescoop, en de MPG/ESO 2,2-meter telescoop, met sneeuw op zijn koepel. De kleine koepel van de ontmantelde Coudé Auxiliary Telescope is te zien naast ...

6 mei 2013: Op deze foto draagt een van de twee ALMA transporters, Lore, een van de 7-meter antennes van ALMA, de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. Lore en haar tweeling, Otto, zijn twee knalgele 28-wielvoertuigen, speciaal gemaakt om ALMA-antennes te verplaatsen op het 5000 meter hoge Chajnantor-hoogvlakte. Door dit te doen, kunnen ze de telescoop-array herschikken om de beste waarnemingen van een bepaald doelwit te krijgen. Ze verplaatsen ook antennes tussen Chajnantor en het lager gelegen Operations Support Facility voor onderhoud. ALMA heeft een belangrijke array van vijftig 12-meter diameter antennes, en een extra array van twaalf 7-meter antennes en vier 12-meter antennes, die bekend staat als de Atacama Compact Array (ACA). Lore draagt hier een van de kleinere, 7-meter antennes van het ACA. De 12-meter antennes van de belangrijkste array kunnen niet dichter dan 15 meter van elkaar geplaatst worden, omdat ze anders zouden botsen. Deze minimale afstand tussen de antennes beperkt ...

29 april 2013: Deze mooie foto uit december 2012 toont de vele antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) [1], het grootste astronomie-project ter wereld, gelegen op de Chajnantor-hoogvlakte in de Chileense Andes. De grote antennes hebben een diameter van 12 meter. De kleinere antennes, in het midden van het beeld, vormen de ALMA Compact Array (ACA), die uit 12 antennes met een diameter van 7 meter bestaat. De totale installatie omvat na voltooiing 66 antennes. ESO initieerde een samenwerking met het ORA Wings for Science project, een non-profit organisatie die vliegend ondersteuning biedt aan onderzoek tijdens hun één jaar durende reis rond de wereld. De twee bemanningsleden van het Wings for Science Project, Clementine Bacri en Adrien Normier, vliegen met een speciale milieuvriendelijke ultralight [2] en helpen wetenschappers bij verschillende soorten onderzoek naar bijvoorbeeld luchtkwaliteit, archeologie, biodiversiteit en 3D terreinmodellering. De korte films en prachtige foto's die worden geproduceerd tijdens de ...

22 april 2013: Wat op elke andere plek op de wereld zou gelden als een prachtige heldere dag is op ESO's Paranal Observatorium in de Atacama-woestijn een ongewoon bewolkte dag. Op deze plaats, die één van de droogste op aarde is, is het zeer ongewoon om wolken te zien. Veel astronomen en ingenieurs die langere tijd doorbrengen op deze locatie, vinden de bijna altijd wolkenloze hemel één van de meest opvallende dingen bij het werken in de Atacama-woestijn. Dit prachtige 360-graden-panorama, gemaakt in 15 afzonderlijke opnamen door ESO-aannemer Dirk Essl, toont één van die zeldzame bewolkte dagen op Paranal. Een paar dunne, onregelmatige cirruswolken hangen boven de behuizingen van de Very Large Telescope. Dit type wolk ontstaat op grote hoogten en is opgebouwd uit kleine ijskristallen. Op Paranal valt minder dan 10 millimeter neerslag per jaar en dat is slechts één van de redenen waarom deze 2600 meter hoge berg werd gekozen als ...

15 april 2013: Deze fraaie foto met daarop de Atacama Large Millimeter / submillimeter Array (ALMA) toont de telescoopantennes onder een adembenemende nachtelijke sterrenhemel en is gemaakt door Christoph Malin, een ESO foto ambassadeur. Het is een beeld uit een van zijn zorgvuldig gemaakt timelapse video's van ALMA, die hier (ann12099) te zien zijn. Gelegen op de Chajnantor-hoogvlakte op een hoogte van 5000 meter, is ALMA 's werelds krachtigste telescoop voor het bestuderen van het heelal op golflengten in het submillimeter en millimeter gebied. De bouw van ALMA wordt afgerond in 2013, waarna in totaal 66 van deze high-precision antennes op de hoogvlakte zullen staan. Helder zichtbaar boven de antennes staan de Grote en Kleine Magelhaense Wolken. Deze nabij gelegen onregelmatig gevormde dwergstelsels zijn opvallende objecten aan de zuidelijke hemel en zijn zelfs met het blote oog zichtbaar. Deze sterrenstelsels volgen beide een baan om onze Melkweg en er zijn aanwijzingen dat de ...

8 april 2013: Deze panoramische foto, genomen door Alexandre Santerne, gunt ons een kijkje in het binnenste van de schijf van onze eigen Melkweg en een koude winternacht met een toefje sneeuw op ESO's La Silla observatorium in Chili. Vanuit ons standpunt wordt de schijf van de Melkweg weergegeven als een fonkelend lint van sterren die zich uitstrekt over de hemel. In dit panorama is de Melkweg vervormd tot een boog door de groothoeklens waarmee deze foto is geschoten. Uit de heuvel aan de linkerkant van deze foto piekt ESO’s 3,6-meter telescoop, de thuisbasis van 's werelds belangrijkste exoplanetenjager, HARPS (High Accuracy Radial velocity Planet Searcher). Aan de rechterkant staat de Zwitserse 1,2-meter Leonhard Euler-telescoop, gebouwd en geëxploiteerd door het Geneva Observatory. Er zijn een aantal redenen waarom La Silla zo'n ideale locatie is voor het observeren van de nachtelijke hemel in het algemeen, en de Melkweg in het bijzonder. Ten eerste ligt ...

1 april 2013: Deze foto van de nachtelijke hemel boven de "Residencia" -het medewerkersverblijf op ESO's Paranal-observatorium in Chili- is van ESO Photo Ambassador Farid Char en geeft een prachtig dynamisch beeld van een hemel gevuld met sterren. Om de wervelende sterrensporen vast te leggen gebruikte Farid een belichtingstijd van 30 minuten. Hierdoor wordt de beweging zichtbaar die sterren langs de hemel maken door de rotatie van de aarde. In het centrum ligt het schijnbaar stilstaande punt van de zuidelijke hemelpool. Aan de linkerkant, en bovenkant van het beeld, vervaagt zowel de Grote als de Kleine Magelhaense Wolk, twee naburige sterrenstelsels van onze Melkweg. De donkere glazen koepel onder de cirkelende sterren maakt deel uit van het dak van het Residencia. Dit unieke, deels ondergronds gelegen gebouw is sinds 2002 in gebruik en biedt onderdak aan de wetenschappers en ingenieurs die bij het observatorium werken. De 35 meter brede koepel zorgt ervoor dat ...

25 maart 2013: Op deze foto zie je sterrenstelsel NGC 4535, in het sterrenbeeld Virgo (Maagd), met een prachtige achtergrond vol vaag zichtbare verafgelegen sterrenstelsels. Door de cirkelvorm is te zien dat we er vrijwel recht bovenop kijken. In het centrum van het sterrenstelsel is een duidelijke balkstructuur zichtbaar met stofbanden die een scherpe bocht maken vlak voordat ze aan het uiteinde van de balk afbuigen. De blauwe kleur van de spiraalarmen wijst op de aanwezigheid van een groot aantal hete jonge sterren. De oudere en koelere sterren geven het gebolde centrum een meer gele kleur. Deze foto in zichtbaar licht werd gemaakt met het FORS1-instrument op ESO's 8,2-meter Very Large Telescope. Dit sterrenstelsel is ook te zien door kleinere amateurtelescopen, en werd voor het eerst in 1785 waargenomen door William Herschel. Gezien door een kleinere telescoop is NGC 4535 een wazige, spookachtige verschijning. Dit inspireerde de prominente amateur-astronoom Leland S. Copeland in ...

18 maart 2013: Onderzoekstelescopen zijn uitgerust met state-of-the-art camera’s en grote spiegels die nodig zijn voor een groot beeldveld. Hierdoor wordt het voor astronomen mogelijk om het zwakke licht van deep sky-objecten op te vangen. Maar je kunt ook zonder grote telescopen en met behulp van meer bescheiden camera’s prachtige foto’s creëren. Astrofotografen gebruiken vaak conventionele camera’s om astronomische objecten op de gevoelige plaat vast te leggen. Dit gebeurt vaak op een grotere schaal dan observaties met grote telescopen. Soms tonen de beelden ook het landschap in hun compositie, wat prachtige ansichtkaarten van het heelal vanaf de aarde oplevert. Deze foto van de week toont de 3,58-meter New Technology Telescope (NTT)- gelegen bij ESO's La Silla Observatorium - afgezet tegen een achtergrond van sterren aan de zuidelijke hemel. Permanent in het beeld als een wazige streep langs de hemel, is onze eigen Melkweg. De donkere gedeelten van de Melkweg zijn gebieden waar het ...

11 maart 2013: Deze indrukwekkende foto met uitzicht op het Paranal observatorium is tijdens zonsondergang gemaakt door Gabriel Brammer, één van de ESO Foto ambassadeurs. Er zijn twee kometen op te zien die momenteel langs de zuidelijke hemel trekken. Dicht bij de horizon, aan de rechterkant van de foto zie je komeet C/2011 L4 (Pan-STARRS), de helderste van de twee. De heldere staart ontstaat voornamelijk door stof dat zonlicht reflecteert. In het midden van de foto, net boven de rechter hellingen van Cerro Paranal zie je een groenachtige nevel -coma- rond de kern van komeet C/2012 F6 (Lemmon) gevolgd door een zwak oplichtende staart. De groene kleur wordt veroorzaakt doordat het zonlicht de gassen in de coma ioniseert. En voor iedereen die een derde komeet meent te zien: het heldere object tussen de kometen Lemmon en Pan-STARRS lijkt een komeet maar is in werkelijkheid een vallende ster die, toevallig op het juiste moment ...

4 maart 2013: De Atacama-woestijn is één van de droogste plekken ter wereld. Verschillende factoren dragen bij aan de droge omstandigheden. Het prachtige Andesgebergte en de Chileense kust blokkeren de wolken vanuit het oosten en het westen. Daarbij creëert de koude Humboldtstroom in de Stille Oceaan een laag van koele lucht en belemmert zo de vorming van regenwolken. Bovendien zorgt een hogedrukgebied in het zuidoosten van de Stille Oceaan voor circulerende wind - waaruit een anticycloon ontstaat - en zo ook het droge klimaat van de Atacama-woestijn in stand houdt. Deze droge omstandigheden waren een belangrijke factor voor ESO om de Very Large Telescope (VLT) op Paranal, in de Atacama-woestijn, te plaatsen. Het Paranal Observatorium, gelegen op de top van Cerro Paranal, krijgt minder dan tien millimeter neerslag per jaar, terwijl de luchtvochtigheid regelmatig onder de 10% zakt. De observationele omstandigheden zijn uitstekend, met meer dan driehonderd heldere nachten per jaar. Deze uiterst ...

25 februari 2013: Gerhard Hudepohl, een van de ESO Foto Ambassadeurs, maakte op 14 februari 2013 deze spectaculaire foto van het testen van een nieuwe laser voor ESO's Very Large Telescope (VLT). Deze laser zal worden gebruikt als een essentieel onderdeel van de Laser Guide Star Facility (LGSF), die het voor astronomen mogelijk maakt om het grootste deel van de storingen, veroorzaakt door de constante beweging van de atmosfeer, te corrigeren en zo veel scherpere beelden te maken. Hoewel het ook wat weg heeft van een futuristisch laserkanon, gericht op één of andere indringer uit het verre heelal. Behalve het prachtige zicht op de Melkweg boven de telescoop, is er nog iets wat deze foto heel bijzonder maakt. Rechts van het midden, net onder de Kleine Magelhaense Wolk en vrijwel verborgen tussen de vele sterren die aan de donkere Chileense hemel staan, is een groene stip zichtbaar met een zwakke staart die zich ...

18 februari 2013: De bijzonder vervormbare 'thin-shell'-spiegel hier op de foto, wordt getest bij ESO in Garching, Duitsland. Met een doorsnede van 1120 millimeter en een dikte van slechts 2 millimeter is hij veel dunner dan vensterglas. De spiegel is daardoor flexibel genoeg om met behulp van magneten het reflecterende oppervlak te vervormen. Als hij straks in gebruik is, wordt het spiegeloppervlak constant een klein beetje veranderd om voor de vervagende effecten van de atmosfeer te corrigeren, waardoor er scherpere beelden mee kunnen worden gemaakt. De nieuwe 'deformable secondary mirror' (DSM) vervangt straks de huidige 'secondary mirror' in een van de vier VLT Unit-telescopen. De gehele secundaire structuur bevat een set van 1170 actuatoren die een kracht uitoefenen op 1170 magneten die aan de achterzijde van de dunne spiegelschaal geplakt zitten. Geavanceerde speciale elektronica stuurt de actuatoren aan zodat het spiegeloppervlak tot 1000 maal per seconde kan worden aangepast. Het volledige DSM-systeem werd ...

11 februari 2013: Tijdens een heldere nacht in Beieren is ESO-personeel aanwezig bij de opnamen van een ESOcast-aflevering over de nieuwe compact laser guide star unit, hier in actie op de Allgäu Volkssterrenwacht in Ottobeuren, Duitsland. Staand voor het observatorium schrijven ze met de schermpjes van hun mobiele telefoons de letters "ESO" in de lucht. Ze profiteren hierbij van de lange belichtingstijd van de foto. Links van de verticale laserstraal is de Melkweg te zien. Net boven de horizon boven het observatorium, zijn in de verte de vage lichtsporen van vliegtuigen zichtbaar. De laser heeft een krachtige straal van 20 watt, en om piloten en passagiers te beschermen is er tijdens de nachtelijke observaties een no-flyzone rondom het observatorium ingesteld door de Deutsche Flugsicherung (verantwoordelijk voor de luchtverkeersleiding in Duitsland). Laser-hulpsterren zijn kunstmatige sterren die met behulp van een laserstraal in de atmosfeer van de aarde worden geprojecteerd. De laser laat natriumatomen in ...

4 februari 2013: Babak Tafreshi, een ESO Photo Ambassadeur, heeft een prachtig beeld vastgelegd van ESO's Paranal-observatorium, verlicht door de ondergaande zon. De prachtig heldere hemel wijst op de uitzonderlijke atmosferische omstandigheden hier, een belangrijke reden om Paranal uit te kiezen als vestigingsplaats voor de Very Large Telescope (VLT), het vlaggenschip van ESO. De VLT op Cerro Paranal, met 2600 meter de hoogste top op de foto, is 's werelds meest geavanceerde optische observatorium. Het bestaat uit vier telescopen, elk met een primaire spiegel van 8,2 meter doorsnee, en vier aanvullende telescopen van 1,8 meter. De VLT werkt op zichtbare- en infraroodgolflengten. Het observatorium heeft baanbrekende observaties uitgevoerd, zoals de eerste rechtstreekse opname van een exoplaneet (zie eso0515 ) en het volgen van sterren in een baan rond het zwarte gat in het centrum van de Melkweg (zie eso0846 en eso1151 ). Op Cerro Paranal staat ook de VLT Survey Telescope (VST). De ...