Foto van de Week

28 september 2020: Ondanks zijn naam is, ESO’s Very Large Telescope, de VLT, niet één enkele telescoop! Eigenlijk bestaat hij uit een reeks van vier Unit-Telescopen (UT), elk met een diameter van 8,2 meter en vier extra -en beweegbare- hulptelescopen (AT van Auxiliary Telescope) van 1,8 meter diameter. Op deze foto staat één van de UT’s. Elke UT heeft een eigen naam in de inheemse Mapuche (Mapudungun) taal. De telescoop op deze afbeelding is Antu (of UT 1, de eerste UT) bovenop de Cerro Paranal in Chili. Deze kleurrijke plaat, gemaakt door ESO Foto Ambassadeur Petr Horálek, laat ook de prachtige kleuren zien van de bewolkte nachthemel rond Antu Veel objecten aan de nachthemel zijn hier zichtbaar. Van links naar rechts zien we de roze California-nevel, de Pleiaden-sterrenhoop, de vurige stroom van de Melkweg, het sterrenbeeld Orion met zijn beroemde gordel, de lusvormige Gumnevel, de Carinanevel en het Zuiderkruis. De meest merkwaardige ...

21 september 2020: Het lopende, grootschalige ATOMIUM-project wordt uitgevoerd in samenwerking met ALMA, de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, die zich in Chili bevindt en ESO als partner heeft. Het project tracht om sterrenwinden die afkomstig zijn van ongeveer een dozijn rode reuzensterren in kaart te brengen. Dit ambitieuze doel wordt mogelijk gemaakt door ALMA’s spectaculaire resolutie. Deze sterrenwinden – die soms een miljoen keer sterker zijn dan die van onze zon – werden verwacht sferisch te zijn, zoals de moedersterren waarvan ze afkomstig zijn. Toch observeerden onderzoekers geen sferische sterrenwinden, maar iets helemaal anders. Zoals te zien is in het beeld hierboven – dat de wind rond een ster genaamd R Aquilae toont – vond het team dat in alle gevallen de sterrenwinden niet sferisch waren, maar andere vormen hadden, waaronder enkele die lijken op de delicate bloemblaadjes van een roos. De patronen te zien in de sterrenwinden hebben een opvallende gelijkenis ...

14 september 2020: Ondanks zijn naam is de Very Large Telescope (VLT) van ESO niet één enkele telescoop, maar bestaat hij uit vier verschillende 8,2-meter unittelescopen – de grotere structuren die te zien zijn – en vier beweegbare 1,8-meter hulptelescopen, twee ervan zijn zichtbaar links achteraan in dit beeld. Unittelescoop 4 is uitgerust met lasergids sterren, die opwaarts stralen en de atmosfeer zo’n 90 kilometer boven grond verlichten. Deze felle laserstralen geraken hoog in de mesosfeer, waar ze natriumatomen opwekken die daardoor fotonen uitstralen. Dit creëert een heldere kunstmatige ster, die gebruikt kan worden voor adaptieve optische correctie. De VLT is gevestigd op een bergtop in de afgelegen Atacama-woestijn en ervaart hier weinig of geen lichtpollutie. Toch is de prachtige hemel niet helemaal duister. Deze foto toont de mooie, diffuse gloed van zonlight die verspreid wordt door interplanetair stof – zodiakaal licht – terwijl de atmosfeer een flauwe, constante schijn emaneert – airglow ...

7 september 2020: De Melkweg toont zijn adembenemende vorm en kleuren terwijl hij zich buigt over de Chileense woestijn. Dit creëert het perfecte kader voor de antennes van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Twee satellietsterrenstelsels van de Melkweg zijn ook te zien: de Grote en Kleine Magelhaense Wolken, die in de kristalheldere hemel als vlekjes onder de boog van hun grotere buur lijken. De artificiële groene gloed die de ALMA antennes illumineert, biedt een opvallend contrast met het betoverende natuurbeeld erboven. ALMA bevindt zich meer dan 5000 meter boven zeeniveau in de Chileense woestijn. De droge lucht en ijle atmosfeer laat een spectaculair zicht van het universum toe en maakt het de perfecte plaats voor een gevoelige telescoop zoals ALMA. Deze bestaat niet uit één enkele telescoop, maar is samengesteld uit 66 gescheiden, beweegbare antennes verspreid over het Chajnantor-plateau. Door verschillende configuraties van de antennes te gebruiken, kan de resolutie waarmee ...

31 augustus 2020: Deze foto toont een prachtig nachtelijk panorama van ESO’s Paranal-Observatorium in Chili. De heldere band van de Melkweg, gevuld met helder gas, donker stof en fonkelende sterren, snijdt door het midden van het beeld, schijnbaar naar beneden duikend om de gloeiende horizon te raken. De doosachtige structuur van UT1 (Antu), één van de vier unittelescopen die deel uitmaakt van ESO’s Very Large Telescope (VLT), is zichtbaar in het midden van het kader, terwijl een kleinere hulptelescoop te zien is rechts, zijn koepel wijd open terwijl hij de lucht scant. Met zijn acht telescopen, vier ervan – de hulptelescopen – beweegbaar, kan de VLT handelen als een uiterst gevoelige interferometer – zo gevoelig zelfs dat hij het verschil kan opmerken tussen de twee koplampen van een auto op een afstand zo ver als de maan! De mooie en vaak gefotografeerde hemel boven de VLT is één van de helderste ter wereld, ...

24 augustus 2020: Het MUSE-instrument van ESO's Very Large Telescope (VLT) in Chili heeft NGC 1365 waargenomen, een dubbel balkspiraalstelsel op ongeveer 56 miljoen lichtjaar afstand in de Fornaxcluster, waardoor deze spectaculaire kleurenfoto geconstrueerd kon worden. Het sterrenstelsel staat ook wel bekend als “the Great Barred Spiral Galaxy”, naar de twee centrale balkvormige structuren die uit sterren bestaan. De twee balken van NGC 1365 zijn een zeldzaam fenomeen. Er wordt gedacht dat ze zijn ontstaan ​​door de gecombineerde effecten van de rotatie van sterrenstelsels en de complexe dynamica van de sterren. De grootste balk met sterren, te groot om op deze afbeelding te zien, verbindt de buitenste spiraalarmen met het centrum. Wel te zien is de veel kleinere tweede balk met sterren, genesteld in de hoofdbalk. Waarschijnlijk werkt deze secundaire balk onafhankelijk van de hoofdbalk en roteert sneller dan de rest van het sterrenstelsel. MUSE, wat staat voor Multi-Unit Spectroscopic Explorer, legde dit ...

17 augustus 2020: Ongelooflijke kleuraccenten — groen, rood, blauw en alle kleuren daartussenin — beschilderen de nachtelijke hemel boven ESO's Paranal Observatorium in Chili en verlichten het dorre woestijnlandschap. Het licht van miljarden sterren, gloeiende nevels en andere kosmische verschijnselen creëert de gigantische boog van de Melkweg, die zich uitstrekt over de hemel precies boven de Very Large Telescope (VLT) bovenop de bergtop in het midden van de afbeelding (Cerro Paranal). Dit specifieke uitzicht is te zien vanaf ESO's Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA). De kronkelende weg tussen VISTA en de VLT is onderaan zichtbaar, verlicht door zwakke gele lichten. Dit zijn de enige door mensen geplaatste lichten in de hele scène — Paranal-medewerkers doen erg hun best om geen onnodige lichtvervuiling te creëren zodat ze het astronomische werk op het observatorium van wereldklasse niet te belemmeren. De Melkweg is niet het enige sterrenstelsel op deze afbeelding. Twee satellieten ...

10 augustus 2020: Onder astronomen zijn wolken misschien niet zo geliefd, maar ze zijn vaak een welkome aanblik voor fotografen op de zeldzame momenten dat ze de woestijnhemel sieren! In deze ongewone scène is een vurige lucht te zien boven ESO’s Paranal Observatorium in de droge Atacamawoestijn in Chili, thuisbasis van de Very Large Telescope (VLT). De VLT bestaat uit vier hoofdtelescopen, groot en vierkant, en vier kleinere en rondere hulptelescopen, waarvan er hier drie te zien zijn. Ze staan stilletjes aan de rechterkant van het beeld met hun koepels gesloten. De wolk is niet het enige atmosferische fenomeen dat zichtbaar is. Aan de linkerkant van de foto schiet een heldere lichtstraal naar boven, waardoor een verlichte kolom ontstaat. Dit is een lichtzuil, veroorzaakt door kleine ijskristallen in de atmosfeer die omgevingslicht reflecteren. Deze kolommen verschijnen meestal net boven of onder een felle lichtbron, in dit geval de ondergaande zon, en sturen ...

3 augustus 2020: Tijdens een bezoek aan ESO’s Very Large Telescope (VLT) bij het Paranal Observatorium in Chili had astrofotograaf en ESO fotoambassadeur Yuri Beletsky het geluk om dit adembenemende uitzicht te fotograferen. Drie hemelbollen, elk totaal verschillend, prachtig uitgelijnd in de lucht. De grootste bol op de foto is een van de vier hulptelescopen van de VLT. Deze beweegbare telescopen kunnen in verschillende configuraties gebruikt worden om verschillende wetenschappelijke doelen te bereiken. Boven de hulptelescoop zweeft de maan. De ondergaande zon verlicht maar een klein stukje van onze rotsachtige satelliet, maar een deel van de maria — de donkere, zeeachtige resten van lavastromen uit de begindagen van de maan — zijn ook zichtbaar. Bovenaan het beeld staat Venus, de tweede planeet vanaf de zon en onze planetaire buur.

27 juli 2020: De heldere hemel boven het Chajnantor-plateau in Chili wordt in tweeën gesneden door de immense, levendige rimpeling van de Melkweg. Hier in het zuidelijke halfrond is het magnifieke rijke midden van het sterrenstelsel vaak zichtbaar, met zijn briljante wolkerige lengte die zich uitstrekt over de horizon. Onder zijn gloed bevindt zich een cluster van witte antennes, gericht op de hemel en geïllumineerd door een heldergeel licht dat aan technici aantoont of het al dan niet veilig is om dichter te komen. Deze telescopen maken deel uit van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een gigantische interferometer die bestaat uit 66 individuele antennes. Deze antennes werken samen over een afstand van tot 16 kilometer om het universum in groot detail te bestuderen. ALMA is ontworpen om licht te “zien” dat onzichtbaar is voor het blote oog – op golflengtes van ongeveer een millimeter, tussen infrarood licht en radiogolven. Zulk licht komt ...

20 juli 2020: Deze bijzondere foto, genomen in de Atacama-woestijn in Chili, toont de zon die neergaat achter drie van de vier unittelescopen die deel uitmaken van ESO’s Very Large Telescope (VLT). De optimale waarnemingsomstandigheden zijn het gevolg van de locatie van het observatorium. Het Paranal-observatorium van ESO bevindt zich op een hoogte van 2600m in één van de droogste gebieden ter wereld, waar een ontzettend heldere hemel te vinden is. In dit beeld – dat een tiental minuten na zonsondergang genomen werd – zijn er al sterren te zien, verspreid over de wolkeloze hemel. De heldere ster Sirius is al zichtbaar, terwijl het bekende sterrenbeeld Orion, de jager, boven de koepel van de unittelescoop in de voorgrond zweeft. Met het verduisteren van de lucht zal de sterrenhemel zich in steeds meer en meer detail ontluiken, totdat de condities perfect zijn voor toonaangevende wetenschappelijke observaties.

13 juli 2020: Een komeet uit de buitenste regionen van het zonnestelsel, die de bijnaam NEOWISE kreeg, werd gefotografeerd door twee ESO-medewerkers – die ook fervente astrofotografen zijn – op 8 juli 2020 in de hemel boven het ESO Supernova astronomiecentrum en het ESO-hoofdkwartier in Garching, Duitsland. Deze zeldzame traktatie werd bijgestaan door een ander nachtelijk fenomeen: de ongewone lichtende nachtwolken – glanzende, ijzige wolken die heel erg lijken op waterrimpels in de nachthemel. NEOWISE, officieel bekend als C/2020 F3, werd eerst ontdekt door de NASA NEOWISE-ruimtemissie in maart van dit jaar. Het wordt verwacht dat de komeet doorheen deze maand doffer wordt, maar dat ze nog steeds zichtbaar zal blijven met het blote oog tijdens juli. Op 23 juli zal ze op het dichtste punt met de aarde staan, op een afstand van slechts iets meer dan 100 miljoen km. De spectaculaire heldere staart van de komeet is het gevolg van de ...

6 juli 2020: Dit prachtige beeld, genomen met de FOcal Reducer and low dispersion Spectrograph (FORS) op de Very Large Telescope (VLT) van ESO, toont een sterrenveld van alle leeftijden – sommige loeren dichtbij in de voorgrond, andere tonen zich in de verte. De rode en blauwe tinten eigen aan het beeld bestaan door het gebruik van filters, die toelaten om bepaalde golflengtebereiken van licht te selecteren. Beelden met verschillende filters kunnen gecombineerd worden om kleurrijke samengestelde beelden te creëren. Dit wordt gedaan door een bepaalde kleur toe te wijzen aan een filter, de beelden te kleuren naargelang de filter die gebruikt wordt, en daarna al deze afzonderlijke beelden te combineren. Het resultaat is een spectaculair en kleurrijk beeld dat de verschillende golflengtes van licht demonstreert. Dit stukje hemel bevindt zich in het sterrenbeeld Crux (het Zuiderkruis), een heel helder deel van de Melkweg. Dit beeld maakt deel uit van het ESO Cosmic ...

29 juni 2020: Op 2 juli 2019 was ESO’s La Silla Observatorium het toneel van een zeldzame sterrenkundige gebeurtenis, een totale zonsverduistering. Het La Silla Observatorium, ingehuldigd in 1969, leidde ESO naar de frontlinie van de astronomische wetenschap. Het 50-jarig jubileum van vorig jaar vierde de voortdurende bijdrage van La Silla aan de wetenschap, en viel toevallig samen met de schaduw van de totale zonsverduistering, of umbra, die over het observatorium passeerde. Op deze foto is het adembenemende uitzicht op de totale zonsverduistering vastgelegd, een zeldzame gebeurtenis die deze dag minder dan twee minuten duurde. Tijdens een totale zonsverduistering kruisen de paden van de zon en de maan aan de hemel, perfect overlappend, iets wat alleen mogelijk is omdat de zon en de maan toevallig op de juiste afstand van de aarde staan om hetzelfde deel van de hemel in te nemen. Een paar sterren schijnen op dat moment helder terwijl de schitterende ...

22 juni 2020: Het begin van de vroege ochtend onthult het ESO Residencia-hotel, waar astronomen en ingenieurs verblijven terwijl ze met de ESO-telescopen van het Paranal-observatorium in de Chileense Atacamawoestijn werken. Dit zijn onder andere de Very Large Telescope (VLT) en de VLT Survey Telescope (VST), welke op de achtergrond zichtbaar zijn, en VISTA (Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy). Door de dorre woestijn eromheen wordt de Residencia soms een “oase in de woestijn” genoemd. Het decor is zo opvallend dat het gebouw te zien was in de James Bond-film Quantum of Solace uit 2008. Het uitzicht vanaf de westkant van de Residencia richting de Stille Oceaan is spectaculair en de architectuur zelf is ook bekroond. Gasten die verblijven in de Residencia zijn van alle gemakken voorzien, met meer dan honderd slaapkamers, een restaurant, een zwembad en zelfs een sauna. Er is ook een kunstmatige tuin die als toevluchtsoord fungeert tegen enkele ...

15 juni 2020: ESO's La Silla-observatorium kan bogen op een opvallend hoog aantal wolkenvrije nachten per jaar. De Melkweg die door miljarden sterren wordt gevormd, is er inderdaad zeer vaak te zien. In de koepel op de voorgrond is een van de drie 60-centimeter telescopen te zien die samen het ExTrA-project vormen, dat eind 2017 zijn eerste licht kreeg. Deze kleine groep telescopen is in de eerste plaats ontworpen om verre exoplaneten te detecteren tijdens hun passage vóór hun moederster, bij voorkeur heldere en nabijgelegen rode dwergsterren. Het project heeft tot doel zoveel mogelijk planeten te ontdekken tijdens zo’n overgang - inclusief planeten ter grootte van de aarde die zich in de bewoonbare zone bevinden - en tevens hun structuur en samenstelling te bepalen. Deze planeten worden vervolgens met de grootste telescopen ter wereld verder bekeken om hun atmosfeer te analyseren.

8 juni 2020: In 2016 reisde een team van vier astrofotografen en videografen van wereldklasse naar de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili. Hun doel? Opvallende beelden van het heelal vastleggen in ultra high definition (UHD) en fulldome formaten - perfect voor gebruik in planetariumshows! In de loop van een paar weken verzamelden de fotografen UHD-foto's, time-lapses van de volledige hemel, 360-graden panorama's en meer, waaronder een hele reeks adembenemende foto's van hun omgeving. Een voorbeeld hiervan is deze ESO-foto van de week, waarop het nachtelijke Paranal - de thuisbasis van ESO's Very Large Telescope (VLT) - te zien is. De sterrenkijker die rechts zichtbaar is en wijst naar de prachtige boog van de Melkweg die naar boven buigt, is ESO-fotoambassadeur Babak Tafreshi, een van de expeditieleden. De telescopen die de VLT vormen, zijn verspreid over de linkerkant van de opname te zien (de vier doosvormige Unit-telescopen en drie van de vier rondere hulptelescopen). ...

1 juni 2020: Een van de spannendste resultaten van de moderne sterrenkunde is de kennis dat het heelal vol zit met werelden buiten ons eigen zonnestelsel, bekend als exoplaneten. Steeds meer bewijs suggereert dat om de meerderheid van de sterren in het heelal planeten heen suizen. Één zo'n systeem is te zien in deze majestueuze foto van de week. Deze antennes behoren tot de 66 die deel uitmaken van het Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), gelegen op het Chajnantorplateau in Chili. Twee heldere sterren staan direct boven de middelste antenne, de helderste van deze twee sterren is een drievoudig stersysteem dat bekend staat als Alpha Centauri. Een exoplaneet genaamd Proxima b werd onlangs ontdekt door ESO-telescopen en andere faciliteiten, draaiend in een baan rond de drie sterren (Proxima Centauri) in de bewoonbare zone. Omdat Alpha Centauri het zonnestelsel is dat het dichtst bij de aarde staat, is Proxima b dichtsbijzijndste exoplaneet die ooit ...

25 mei 2020: Hier staat Babak A. Tafreshi, een van ESO’s fotoambassadeurs, onder de prachtige zuidelijke sterrenhemel. Babak staat op een deel van het enorme vulkaancomplex Miñiques, gelegen in de Antofagastaregio in Chili’s Atacamawoestijn. Deze regio is ook de thuisbasis van ESO’s Paranal Observatorium, waar de Very Large Telescope (VLT) naar de hemel staart en exotische fenomenen als gammaflitsen, extrasolaire planeten en superzware zwarte gaten observeert. Elk van de telescopen die onderdeel uitmaken van de VLT kunnen objecten detecteren die ongeveer vier miljard keer zwakker zijn dan het blote oog kan zien. Hierdoor heeft de VLT veel beter zicht op het heelal dan mensen. De lucht boven de Atacamawoestijn is echter wel een van de helderste en donkerste ter wereld, dus het is geen wonder dat Babak er toch zwaar van onder de indruk is. De spectaculaire blauwe werveling boven Babaks hoofd is de Grote Magelhaense Wolk, een dwergsterrenstelsel dat om de ...

18 mei 2020: Deze foto toont twee op elkaar inwerkende sterrenstelsels, een paar genaamd Arp 271. Individueel worden deze sterrenstelsels NGC 5426 en NGC 5427 genoemd. Het zijn allebei spiraalstelsels van ongeveer dezelfde grootte. Sommige astronomen geloven dat deze sterrenstelsels aan het fuseren zijn tot één enkele entiteit. Deze interactie zal in de komende paar miljoen jaar steeds meer nieuwe sterren creëren, waarvan sommige te zien zijn binnen de “brug” van gas die de twee stelsels verbindt. Zo’n soort botsing en interactie kan ook gebeuren met ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, die waarschijnlijk over ongeveer vijf miljard jaar zal botsen met het naburige Andromedastelsel. Deze sterrenstelsels zijn meer dan 120 miljoen lichtjaar van ons verwijderd, en zijn ontdekt door de Duits-Britse sterrenkundige William Herschel in 1785. Herschel was een productieve wetenschapper die ook infraroodstraling en de planeet Uranus ontdekte. Link: Voorgaande publicatie van hetzelfde sterrenstelselpaar: http://www.eso.org/public/images/potw1035a/